"جنگ و صلح" در افغانستان ادامه دارد

به گزارش سرویس بین الملل این گروه بدون اشاره به گفت و گوهای صلح براساس نقشه راه یا تصمیم کشورهای افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا، انجام گفت و گوهای صلح را درهاله ای از ابهام نگه داشته است ومنابعی در افغانستان از تاخیر در گفت و گوهای صلح خبر داده اند و می گویند احتمال دارد این گفت و گوها در نیمه ماه مارس میلادی از سرگرفته شود.

این موضع طالبان نشان می دهد که آنان برای حضور در گفت و گوهای صلح به یک تصمیم مشخص و واحدی نرسیده اند و شواهد نشان می دهد که گفت و گوهای مستقیم و رودر رو میان طالبان و دولت که قرار بود بر اساس نقشه راه صلح افغانستان در هفته اول ماه مارس میلادی انجام شود، دست کم تا پایان این هفته برگزار نخواهد شد.

چهار کشور افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا روز سوم اسفند امسال در پایان چهارمین دور گفت و گوهای هماهنگی برای ترغیب طالبان به شرکت در گفت و گوهای مستقیم با دولت افغانستان با انتشار بیانیه مشترکی از یک نقشه راه صلح سخن گفتند که بر اساس آن قرار بود اولین دور این گفت و گوها در هفته اول ماه مارس میلادی در شهر اسلام آباد پایتخت پاکستان برگزار شود.

گروه طالبان که یک روز پیش از برپایی اولین دور نشست چهارجانبه صلح افغانستان اعلام کرده بود دفتر سیاسی این گروه از چند سال قبل، سرگرم کوشش های سیاسی بوده و اختیار روابط و مذاکرات با طرف های مختلف به این دفتر واگذار شده است، امیدها را برای ازسرگیری گفت و گوهای مستقیم با دولت افغانستان افزایش داده بود، هنوز موضع شفافی نسبت به ازسرگیری این گفت و گوها نشان نداده است.گفت وگوهایی که کمتر ازیک سال قبل پس از برگزاری دورنخست آن، باافشای ناگهانی خبرمرگ مرموز ملا "محمد عمر" رهبر پیشین طالبان متوقف مانده بود.

طالبان بعد ازمرگ ملا عمر به دو شاخه نیرومند تبدیل شدند وپیش ازاولین دور گفت و گوهای مستقیم میان طالبان و دولت افغانستان درمنطقه تفریحی«مری» پاکستان، ملا "اختر محمد منصور" رهبر گروه اصلی طالبان در پیامی به مناسبت عید قربان بدون اشاره مستقیم به تصمیم این گروه برای آغاز گفت و گوها، تصریح کرده بود که در کنار سایر فعالیت ها، تلاش های سیاسی نیز صورت خواهد گرفت، اما اینک مشخص نیست که اختر منصور در قید حیات بسر می برد یا در درگیری های درون گروهی و جنگ بر سر جانشینی ملا عمر کشته شده است.

رهبر گروه اصلی طالبان، در آن زمان محتاطانه از گفت و گوهای صلح استقبال کرده بود، اما هنوز بعد از برگزاری چهار نشست چهارجانبه موسوم به هماهنگی واکنشی رسمی درقبال نقشه راه صلح از آنان دیده نشده وتنها در پایگاه اطلاع رسانی خود نوشته اند که افغان ها خواهان صلح هستند واز تحمیل جنگ توسط خارجی ها خسته شده اند و هر وقت نشانه و جرقه صلح مشاهده می شود، نیروهای خارجی در مقابل آن مانع ایجاد می کنند و روند صلح را در نطفه از بین می برند.

تاکید طالبان بر دروغین بودن فریادهای صلح اگرچه به طرف مقابل نسبت داده شده است، اما می تواند افغانستان را در حالت جنگ و صلح نگه دارد. تنها کشوری که در این میان آسیب خواهد داد افغانستان خواهد بود و سایر کشورهای شرکت کننده در این گفت و گوها به منافع کلانی که تصور آن از اذهان اغلب تحلیل گران و ناظران فاصله دارد، خواهند رسید.

"سرتاج عزیز" مشاور امنیت ملی و سیاست خارجی پاکستان اواخر هفته گذشته به واشنگتن سفر کرد و به مقام های آمریکایی تعهد داد که طالبان را برسرمیزمذاکره خواهد آورد. او گفت که اسلام آباد توان این کار را دارد؛ زیرا طالبان و خانواده های آنان در پاکستان بسر می برند و این کشور بر آنان نفوذ دارد.

پیشتر وزیر دفاع پاکستان نیز اعتراف کرده بود که پاکستان بر طالبان نفوذ دارد و از آنان می خواهد تا امنیت خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هندوستان از مسیر افغانستان را مورد توجه قرار دهند که واکنش ریاست جمهوری افغانستان را به دنبال داشت و دفتر رئیس جمهور این کشور گفت که نیازی به کمک طالبان برای تامین امنیت این خط لوله ندارد و اظهارات وزیر دفاع پاکستان مصداق دخالت در امور داخلی افغانستان است.

اذعان صریح تر مشاور امنیت ملی و سیاست خارجی پاکستان درآمریکا برای نفوذ داشتن برطالبان معنی و مفهوم دیگری دارد. شاید بیشتر از آن که اعتراف جدید اسلام اباد به نفوذ بر طالبان، به گفت و گوهای صلح ارتباط داشته باشد، به درخواست مصرانه پاکستان از آمریکا ارتباط داشته باشد. اسلام آباد علاوه بر اینکه سالانه میلیون ها دلار بابت مبارزه با تروریسم از واشنگتن دریافت می کند، درشرایط بسیار حساسی برای درخواست تازه خود از آن کشور قرار گرفته و تمامی کوشش های خود را به کار بسته است تا جنگنده های پیشرفته «اف 16» را از آمریکا خریداری کند. کنگره امریکا با فروش این جنگنده ها به پاکستان مخالفت کرده، اما برخی از مقام های دولت آمریکا گفته اند که تحویل اف 16 به پاکستان برای مبارزه این کشور با تروریسم مفید خواهد بود.
 
کشور چین نیز در این میان به تشکیل گروه چهارجانبه دیگری با حضور این کشور و سه کشور افغانستان، پاکستان و تاجیکستان، اقدام کرده است و به عنوان شریک راهبردی پاکستان همگام با این کشور به دنبال سرکوب گروه «اویغورها» مخالفان مسلح چین است که بیشتر آنان در نوار مرزی شرق و شمال شرق افغانستان مستقر هستند. استان مسلمان نشین سین کیانگ در چین حدود 90 کیلومتر با افغانستان در شمال شرق این کشور مرز مشترک دارد.

امریکا، چهارمین کشور عضو گروه چهارجانبه تدوین کنندگان نقشه راه صلح افغانستان نیز از گذشته اعلام کرده بود که طالبان را گروه تروریستی نمی داند و حامد کرزی رئیس جمهوری پیشین افغانستان معتقد است که واشنگتن به طور پنهانی با طالبان ارتباط دارد و از امریکا در افغانستان به عنوان «شریک دزد و رفیق قافله» نام می برد.

تمامی کشورهای عضو گروه چهارجانبه هماهنگی با حضور امریکا و در چهارجانبه ره آورد رئیس ستاد مشترک چین در سفر خود به کابل که درآن تاجیکستان، جایگزین امریکا شده است، برلزوم مالکیت و رهبری افغانستان در گفت و گوهای صلح این کشور تاکید دارند،اما رفتارآنان با این تاکیدات فاصله دارد.تا زمانی که رهبری وگردانندگی گفت وگوهای صلح درعمل دراختیار دولت افغانستان نباشد و دولت وحدت ملی با موضعی یکپارچه و راهبردی مشخص سرنخ گفت و گوها را به دست نگیرد، تغییر حالت جنگ و صلح در افغانستان دشوار خواهد بود.

گروه های چهارجانبه جداگانه درکنار گروه 1+6 با حضور کشورهای پاکستان، هندوستان، چین، ایران، روسیه و امریکا، به اضافه افغانستان، ممکن است نورهای امید صلح را به صورت مقطعی در تاریکی های جنگ افغانستان بتاباند، اما تابش این نورها تا زمانی تداوم خواهد داشت که نگران انتقال آسیب های تروریسم از افغانستان به مناطق دیگر باشند. به همین خاطر اگر یک روز افشای خبر مرگ ملا عمر مذاکرات را متوقف کرد، ممکن است این بار افشای خبر مرگ ملا اختر منصور جانشین ملا عمر گفت و گوها را با بن بست مواجه کند.زیرا هنوز مذاکره کنندگان نمی دانند رهبر جدید طالبان در قید حیات است یا «هیبت الله آخوندزاده» بر مسند وی تکیه زده است.

منبع: مصطفی دربان کارشناس مسائل افغانستان