از جنگ سرد پاکستان و روسیه تا همکاری برای حل "بحران افغانستان"

به گزارش سرویس بین الملل یخ های جنگ سرد میان اتحاد جماهیر شوروی سابق و پاکستان بر سر مسئله افغانستان، امروز پس از گذشت حدود سه دهه و وقوع تحولات مختلف از آن زمان تا کنون از جمله فروپاشی شوروی سابق در سال 1991 و لشکرکشی آمریکا به افغانستان در سال 2001، تقریبا ذوب شده و روسیه امروز به فکر آن است تا با همراه کردن پاکستان با خود، به فرمولی برای کمک به حل مسائل افغانستان دست یابد، ضمن آنکه تلاش می کند پاکستان را از متحدان منطقه خود سازد.

برای همین منظور روسیه قصد دارد ماه آینده میلادی میزبان یک نشست سه جانبه با حضور پاکستان و چین با هدف شکستن طلسم مسائل و مشکلات پیچیده افغانستان باشد.

برخی مقامات رسمی پاکستان در اظهار نظر در خصوص تصمیم روسیه برای میزبانی نشست سه جانبه برای کمک به حل مسائل پاکستان گفته اند که این طرح می تواند یک نقطه عطف در تحولات مربوط به منطقه و افغانستان باشد.

ماه گذشته، پاکستان و روسیه نخستین رزمایش مشترک نظامی خود را در خاک پاکستان برگزار کردند تا نشانه های واقعی و ملموس تری برای ذوب شدن یخ های دوران جنگ سرد میان دو کشور هویدا شود. ابعاد این رزمایش اگرچه چندان وسیع نبود، اما اقدامی نمادین و حاکی از نزدیک تر شدن همکاری های دو کشور بود.

روسیه با بی اعتنایی به خواسته هند مبنی بر انصراف از انجام این رزمایش مشترک، خود را به پاکستان نزدیک تر کرد.

برخی مقامات پاکستانی رزمایش ماه گذشته پاکستان و روسیه و نیز تصمیم روسیه برای برگزاری نشست مشترک مسکو-اسلام آباد-پکن را دلایل روشنی دال بر ناکامی تلاش های نخست وزیر هند برای منزوی کردن پاکستان دانسته اند.

علاوه بر گفت و گو درخصوص کمک به روند مذاکرات صلح افغانستان، یکی دیگر از موضوع های مهمی که قرار است در این نشست سه جانبه در مسکو مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد، مقابله با گروه تروریستی داعش در افغانستان و جلوگیری از رشد این پدیده شوم در این کشور جنگ زده است.

پاکستان و روسیه در چند سال اخیر رایزنی های زیادی را در جهت افزایش همکاری های دفاعی و گسترش روابط در بخش های مختلف انجام داده اند و سفرهای متعدد مقام های دولتی، دفاعی و نظامی روسیه و پاکستان به کشورهای یکدیگر، از تحولات چشمگیر در روابط دوجانبه به ویژه در زمینه های دفاعی و نظامی حکایت دارد.

کارشناسان معتقدند تصمیم دولت کنونی هند به رهبری نارندرا مودی به تعمیق بیش از پیش روابط با آمریکا، باعث شده تا اسلام آباد بیش از پیش به سمت گسترش روابط با روسیه، بویژه در حوزه نظامی و دفاعی گرایش پیدا کند و البته مقامات کرملین نیز به دلیل نگرانی از تلاش های آمریکا برای افزایش نفوذ و حضور نظامی و سیاسی در منطقه آسیا و اقیانوسیه، چندان هم به گسترش روابط با پاکستان بی میل نیستند.

روسیه و پاکستان به ویژه در سال های گذشته، همواره روابطی دوستانه و مبتنی بر همکاری سازنده در سطوح دوجانبه، منطقه ای و بین المللی داشته اند، اما همکاری های دفاعی و نظامی دو کشور را می توان فصلی نو در روابط دو کشور توصیف کرد.

روسیه که از زمان جنگ سرد، پاکستان را تحت تحریم تسلیحاتی قرار داده بود، در سال های اخیر و با هدف تقویت روابط خود با پاکستان و سایه انداختن بر روابط اسلام آباد - واشنگتن، تحریم تسلیحاتی را لغو کرد و این اقدام به آغازی برای گسترش همکاری های دو کشور در زمینه نظامی - دفاعی تبدیل شد.

در مهر ماه سال 1392، کشتی «اصلت» متعلق به ناوگان نیروی دریایی پاکستان سفری به بندر «نوورو سیسک» روسیه انجام داد و متعاقب آن در اوایل اردیبهشت سال 1393 و برای نخستین بار در 50 سال اخیر، دو کشتی نیروی دریایی روسیه در بندر کراچی پاکستان پهلو گرفت. این رفت و آمدها از نخستین نتایج لغو تحریم های تسلیحاتی روسیه علیه پاکستان بود.

با وجود تلاش های آمریکا برای حفظ متحدان آسیایی خود از جمله پاکستان، مسکو و اسلام آباد در حال گسترش دادن روابط دوجانبه در زمینه های گوناگون هستند و نزدیکتر شدن روابط راهبردی پاکستان و روسیه می تواند معادلات منطقه را به صورت جدی تغییر بدهد.

اگرچه روابط مسکو و اسلام آباد که در دوران جنگ سرد به ویژه دردوره حمله اتحاد جماهیر شوروی سابق به افغانستان در دهه 1980تعریف چندانی نداشت، اما با سپری شدن زمان و تغییر شرایط در سالهای اخیر، روابط دو کشور به طور قابل توجهی بهبود پیدا کرده است.