کاهش عوارض داروهای سرطان با روش جدید محققان ایرانی

به گزارش گروه جامعه ، «بورتزومیب» دارویی است که با نام تجاری VELCADEجهت درمان انواع سرطان‌ها از جمله «مالتیپل میلوما» (تومور استخوانی) کاربرد دارد. این دارو در بیمار تحت درمان به دلیل مکانیسم عمل و دوز مصرفی آن، منجر به ایجاد عوارض جانبی متعدد می‌شود که برای بیمار آزاردهنده است.

از جمله‌ این عوارض، افت فشار خون، مشکلات قلبی، ریوی و کبدی و نوروپاتی محیطی است. با توجه به پیشرفت‌های ایجادشده در علم پزشکی، دارورسانی از طریق سسیستم‌های نانوحامل می‌تواند راهکار مناسبی برای فائق آمدن بر این محدودیت‌ها و مشکلات باشد.

به گزارش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، میترا کرانی، مجری طرح از اجرای مطالعاتی در این زمینه خبر داد و گفت: محصور کردن دارو در داخل سامانه‌های ذره‌ای چون لیپوزوم‌ها، میسل‌های پلیمری و یا میکرو کپسول‌ها و هدفمند کردن انتقال این دارو به بافت سرطانی با استفاده از این سیستم‌ها، از روش‌های نوین درمانی در سال‌های اخیر است.

وی ادامه داد: در این طرح، لیپوزوم‌ها به عنوان نانوحامل‌هایی با خصوصیاتی نظیر سمیت پایین و زیست سازگاری مناسب جهت جلوگیری از توزیع نابجای داروی بورتزومیب در ارگان‌های دیگر و ایجاد آثار ناخواسته انتخاب شده‌اند.

کرانی با اشاره به نحوه‌ انتقال دارو توسط این نانوحامل توضیح داد: نانوحامل طراحی شده مناسب برای داروهای سمی است و به صورت غیر فعال می‌تواند بافت تومور را با مکانیسم «افزایش نفوذپذیری و نگهداری» (EPR Enhanced Permeation and Retention,) مورد هدف قرار دهد.

مجری طرح با بیان اینکه پس از تزریق وریدی به دلیل بیشتر بودن نفوذپذیری مویرگ‌های بافت تومور در مقایسه با بافت نرمال، این نانوحامل بیشتر در بافت تومور تجمع پیدا می‌کند، اظهار کرد: از طرف دیگر به دلیل اینکه سیستم لنفاوی مؤثری در تومورهای جامد حضور ندارد، تخلیه ذرات از بافت تومور انجام نمی‌پذیرد. این عوامل در مجموع باعث تجمع بیشتر این نانوذرات در تومور در مقایسه با بافت‌های نرمال می‌شود.

به گفته کرانی، فرمولاسیون‌های لیپوزومی تهیه شده در این تحقیق به گونه‌ای است که زمان حضورشان در جریان خون افزایش یافته و بنابراین زمان کافی برای تجمع در نواحی تومور را دارند.

مجری طرح اضافه کرد: ماتریکس لیپیدی تشکیل‌دهنده نانولیپوزوم‌ها به گونه‌ای است که اجازه خروج دارو را از لیپوزوم مادامی که در خون «سیرکوله» می‌شود، نمی‌دهد. در واقع پس از تجمع لیپوزوم در محوطه تومور، دارو به تدریج در مجاورت سلول‌های سرطانی به دلایل شرایط فیزیولوژیکی آزاد شده باعث تأثیر بهتر دارو با عوارض جانبی کمتر می‌شود. این ویژگی در نانولیپوزوم‌های بورتزومیب طراحی‌شده وجود دارد.

وی یادآور شد: با استفاده از این سیستم دارورسانی در پی اثربخشی بالای دارو، دوز مصرفی و عوارض جانبی در بیمار نیز کاهش می‌یابد.

این طرح در قالب پایان‌نامه‌ دکترای میترا کرانی از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و با راهنمایی دکتر محمودرضا جعفری و به سفارش یک شرکت مهندسی و تحقیقاتی در حال انجام است و به عنوان پایان‌نامه‌ مورد نیاز صنعت به تأیید ستاد توسعه فناوری نانو نیز رسیده است.