مسیر تکاملی پدافند هوایی در ایران پس از انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ، پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی فرماندهی‌های مناطق پدافند هوایی از سازمان ف. پ. هـ حذف گردیده و گروه‌های پدافند هوایی به صورت انبوه، به طور مستقیم در تابعیت ف. پ. هـ قرار گرفتند. در این زمان رادار‌های متعدد و متنوع در نقاط مرتفع در سراسر کشور مستقر گردیده و پوشش راداری نسبی سراسر کشور فراهم گردیده و تعداد قابل توجهی رادار متحرک هم در «گروه رادار‌های تاکتیکی» جهت اعزام به مناطق درگیری احتمالی و حضور در صحنه نبرد سازماندهی شده بود. 

با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به خدمت گرفتن رادار‌های پرنده (آواکس) و تشکیل شبکه فرماندهی و کنترل پیشرفته مجهز به سامانه‌های رایانه‌ای متوقف گردید و ف. پ. هـ با آخرین سازمان مصوبه وارد جنگ گردید و تعدادی از یگان‌های سازماندهی شده در طول جنگ عملیاتی گردیدند. 

تشکیل شبکه فرماندهی و کنترل وتشکیل گردان‌های دیده‌بانی و موشک‌های دوش پرتابی و اضافه شدن سامانه‌های راداری، موشکی وتوپخانه‌ای جدید وپوشش راداری نسبی سراسر کشور در ارتفاعات مختلف از جمله اقداماتی بود که در طول جنگ و پس از خاتمه آن با بهر ه. گیری از تجربیات هشت سال دفاع مقدس بعمل آمد ساما نه‌های پدافند هوایی اس- ۲۰۰، اف ام ۸۰، و... در دهه‌های ۷۰ الی ۹۰ شمسی به تدریج به ساختارجنگ افزاری پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران افزوده شد. در بعد آموزش نیز به منظور تامین نیازهای کارکنان تحصیلکرده و متبحر نیروی هوایی و پدافندهوایی در تخصصهای مختلف پس از تهیه طرح ایجاد دانشگاه هوایی وتصویب فرماندهی کل قوا و شورای عالی انقلاب فرهنگی و تلاشهای شهید ستاری، دانشگاه هوایی در تاریخ ۱۵ / ۸ / ۱۳۶۷ به طور رسمی توسط مقام معظم رهبری (رئیس جمهور وقت) افتتاح گردید. دانشکده مهندسی فرماندهی وکنترل هوایی این دانشگاه در رشته‌های تحصیلی مورد نیاز نیاز پدافند هوایی (کارشناسی مهندسی فرماندهی وکنترل هوایی مشتمل بر رشته‌های کنترل شکاری، عملیات موشک واطلاعات عملیات) وسایر رشته‌های تحصیلی مورد نیاز به تربیت دانشجو می‌پردازد.

با توجه به تغئیر استراتژی نبرد در سالهای پایانی دهه نود میلادی واهمیت یافتن نبردهای هوایی و همچنین افزایش حجم تهدیدات علیه نظام مقدس ج.. ا. ا. و در اولویت قرارگرفتن پدافند هوائی برابر تدابیر فرماندهی معظم کل قوا طی فرمانی قرارگاه پدافند هوائی با ماموریت دفاع از هوا و فضای کشوردر مقابل هر گونه تهدید هوائی وبا بهره گیری از تمامی ظرفیت‌های پدافند هوائی نیرو‌های مسلح کشور در دهم شهریور ماه ۱۳۸۷ با ساختاری متفاوت سازماندهی و تقویت گردید بعد‌ها این روز به عنوان روز پدافند هوایی شناخته شد. البته باید دانست که پیش از این براساس تدابیر واوامر فرماندهی کل قوا مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۱ قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) مسئولیت هماهنگی فعالیتهای پدافند هوایی ارتش وسپاه را عهده دار شده بود. قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) که در ساختار سازمانی قبلی هدایت وکنترل عملیاتی یگانهای پدافند هوایی نیروهای مسلح را بعهده داشت، در ساختار تشکیلاتی جدید با تحویل گرفتن کامل یگانهای پدافند هوایی نیروی هوایی واعمال فرماندهی کامل بر یگانهای مذکور، با در اختیار گرفتن فرماندهی اطلاعات وشناسایی، شبکه راداری، موشکی وتوپخانه‌ای ودیده بانی وسامانه‌های پشتیبانی رزمی و عمومی یگانهای مذکور، از طریق سامانه فرماندهی وکنترل پدافند هوایی (ADOC -SOC -CRC -CP) مسئولیت کنترل عملیات هوایی کشور را بعهده داشته وکلیه جنگ افزار‌ها و یگانهای پدافند هوایی سپاه وارتش نیز کمافی سابق تحت فرامین عملیاتی قرارگاه پدافند هوایی پدافند هوایی عمل خواهند نمود. 

نخستین‌های پدافند هوایی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی

نخستین افسر پدافند به عنوان وابسته نظامی خارج از کشور:

در تاریخ ۱۳۱۹ سروان تقی ریاحی فرمانده آتشبار دوم هنگ ضدهوایی تیپ مستقل مکانیزه نخستین افسری بود که به عنوان معاون وابسته نظامی ایران به سوئد اعزام شد. اعزام یک افسر هنگ ضدهوایی به این مأموریت بیانگر دو واقعیت زیر است‌:

 اولاً، افسران هنگ ضدهوایی آموزش‌ها و توانایی‌های لازم را داشته و ثانیاً، چون جنگ‌افزارهای ضدهوایی از سوئد خریداری می‌شدند، لذا از وجود افسران این رسته استفاده گردیده‌است، به عبارت دیگر، این رسته اهمیت واقعی خود را یافته است.

 پیشرفت آموزش به تدریج و بطوری چشمگیر رونق پیدا کرد، که فرمانده هنگ ضد هوایی تهران و فرمانده آتشبارهای ۱ و ۳ و ۴ آن برابر حکم عمومی شماره ۱۳۱۲ ماده (۲) ارتش، در تاریخ ۲۹ مهر ماه ۱۳۱۹ به علت جدیت در آموزش هر کدام به دریافت یک قطعه نشان افتخار نایل گردیدند.

 جالب توجه اینکه، کفیل آتشبار ۳، ستوانیکم نصرت ا... خلیل ناجی حدود بیست سال بعد با درجه سرتیپی "تیپ هفتادم مستقل دفاع هوایی‌" را برای نخستین بار در نیروی هوایی تشکیل‌داد و بعد‌ها با درجه سرلشگری بازنشسته گردید.

 تشکیل گردان مستقل مسلسل ضدهوایی در تیپ مستقل مکانیزه که در ششم آذر ماه ۱۳۱۹ صورت گرفت، به این یگان صورت عملیاتی‌تری بخشید. البته تشکیل گردان یاد شده به علت خرید مسلسلهای ۱۵ میلیمتری ضدهوایی برنو بود.

نخستین اعلامیه دفاع غیرعامل در ایران‌:

 نمونه‌ای از این تلاش که در روزنامه اطلاعات مورخ چهارشنبه پنجم شهریور ماه ۱۳۲۰ بصورت آگهی برای حفاظت در مقابل بمباران هوایی درج شده بود، بشرح زیر می‌باشد:

 در تعقیب تذکرات سابق به عموم اهالی اعلان می‌گردد، آگهی خطر هوایی در شب بوسیله خاموش شدن چراغهای برق و در روز بوسیله سوت داده‌می‌شود. به این ترتیب که مدت پنج دقیقه دو سوت با صدای کشیده "متوالی" زده می‌شود. هنگامی که خطر هوایی آگهی می‌شود، اهالی باید دستور زیر را به‌دقت رعایت نمایند. تخلف‌کنندگان از این دستور به شدت تعقیب خواهندشد.

 الف - کسانی که در خانه هستند از خانه بیرون نیامده، در زیرزمین یا پناهگاه ویا مانند آن بمانند.

 ب - اگر در کوچه یا خیابان هستند، دور یکدیگر جمع نشوند و هر کدام خود را با سرعت و با خونسردی به خانه برسانند.

 پ - کلیه وسایط نقلیه باید فوراً به طرف راست جاده یا خیابان رفته، توقف نمایند. اگر شب باشد، چراغهای خود را خاموش نموده و مسافرین را باید به پناهگاه یا محل سرپوشیده هدایت نمایند.

 ت - اهالی باید فوراً تمام چراغ‌ها را خواه چراغ برق و خواه چراغ نفتی و حتی اتاقک‌های کوره‌ها را خاموش کنند، بطوری که کمترین نوری دیده نشود.

 ث - در هر خانه یکی از اتاق‌ها را با پرده سیاه یا پارچه ضخیم بپوشانند که اگر هنگام شب موقع آگهی خطر هوایی اهل خانه محتاج به نور شدند، در آن اتاق چراغ روشن کنند و پرده‌های سیاه را جلو پنجره‌ها بکشند تا روشنایی به هیچ وجه از بیرون معلوم نباشد.

 ج - کسانی که در مغازه‌ها و بنگاه‌ها هستند، تا پایان آگهی خطر در همانجا باید بمانند.

 چ - اگر آتش‌سوزی رخ داد، فوراً آن را با تلفن ۸۸۸۷ - ۸۸۸۸ به اداره آتش‌نشانی اطلاع دهید.

 ح - اگر بمبی در نزدیکی کسی فرود آمد، فوراً روی زمین به سینه دراز بکشید و پس از ترکیدن بمب فوراً از زمین بلند شده، از آن محل دور شوید، پس از آن لباس خود را کنده، دست و صورت خود را با دستمال پاک‌کنید.

 خ - رانندگان باید خودروی خود را به سمت راست هدایت نموده و متوقف شوند و چراغهای خودرو را خاموش نمایند.

 د - آگهی رفع خطر هوایی در شب بوسیله روشن شدن چراغ برق و در روز بوسیله سوت داده می‌شود، به این ترتیب که چند سوت مکرر و کوتاه به مدت سه دقیقه کشیده می‌شود.

 ذ - در هر خانه یک بیل پهن و یک کلنگ باید باشد، که در موقع رفتن به زیر زمین‌ها همراه خود برده، تا اگر آوار جلو درب زیرزمین را سد کرد، راه را باز نمایند. همچنین تعدادی لوازم زخم‌بندی (چند نوار زخم‌بندی تعدادی هیدروفیل، مقداری الکل و تنتور ید و چند تکه تخته نازک کوتاه و تمیز و پهن) و مقداری شن و ماسه برای خاموش‌کردن آتش باید در هر خانه باشد.

 

اولین توپخانه ضدهوایی ارتش‌:

 در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۳۵ دو گردان ضدهوایی برگشتی از نیروی هوایی با فرماندهی و ستاد مربوطه از سازمان سپاه یکم مرکز منتزع و با اضافه شدن یک گردان نظیر آن دو گردان بنام توپخانه ضدهوایی ارتش نامیده شدند و تعداد زیادی افسر به این یگان جدیدالتأسیس منتقل گردیدند.

در تاریخ ۲۳ دیماه ۱۳۳۶ تعدادی از افسران هوایی جهت طی دوره آموزشی رادار به انگلستان اعزام گردیدند. در سال ۱۳۳۶ یگانهای مسلسل ضدهوایی نیروی زمینی با یگانهای ضدهوایی (در حد ارتفاع کم) تقویت گردیدند. در ششم بهمن ۱۳۳۶ توپخانه ضدهوایی ارتش به تیپ توپخانه ضدهوایی تبدیل گردیده‌است.

 الف - تیپ مستقل توپخانه ضدهوایی‌:

 در راستای تشکیل یگانهای ضدهوایی در سپاه‌های یکم، سوم و چهارم تعداد زیادی کارکنان به ترکیب سازمانی این سپاه‌ها منتقل و به تیپ توپخانه ضدهوایی مأمور شده‌اند و از شهریور ۱۳۳۵ تا اواخر ۱۳۳۷ بدین منوال بوده‌است. از خرداد ۱۳۳۷ تیپ توپخانه ضدهوایی در نیروی زمینی به تیپ مستقل توپخانه ضدهوایی تغییر نام داده‌است.

 ب - اولین آموزشگاه توپخانه ضدهوایی‌:

 در سالهای ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ آموزشگاه توپخانه ضدهوایی در نیروی زمینی و کمیته ضدهوایی در مرکز توپخانه اصفهان وجود داشته است.

 حکم عمومی قشونی نمره ۱۸۲۵ بیانگر این است که در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۱۲ دو نفر صاحب منصبان مفصلت‌الاسلامی تیپ مستقل توپخانه صحرایی به آتشبارهای ضدطیاره منتقل و به مشاغل مصرحه زیر منصوب شدند:

(۱) - نایب دوم احمدخان نهضتی صاحب منصب مأمور اکتشاف و ارتباط و دفتر آتشبار ۱ فوج نمره ۱ کفیل فرماندهی دسته ۲ آتشبار ۱ ضدطیاره.

 (۲) - نایب دوم رحیم‌خان شیخ علیخانی، صاحب منصب مأمور اکتشاف و ارتباط و دفتر آتشبار ۲ فوج نمره ۲ کفیل فرماندهی دسته ۲ آتشبار ۲ ضدطیاره.

پ - اعزام به آلمان جهت طی دوره ضدهوایی‌:

 در تاریخ ۷ اردیبهشت ماه ۱۳۱۴ تعدادی محصل جهت طی دوره ضدطیاره به آلمان اعزام گردیدند.

ت - خرید جنگ‌افزارهای ضدهوایی خارج از کشور:

 حکم عمومی قشونی نمره ۲۴۷۹ ماده ۱۰ نشانگر این است که در سالهای ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ جنگ‌افزارهای مورد نیاز این آتشبار‌ها از خارج خریداری و تهیه گردیده‌است. همچنین به منظور تکمیل کادر سازمانی این یگان‌ها کارکنان را از سایر سازمانهای نظامی منتقل و به آن‌ها اختصاص داده‌اند.

ث - تشکیل تخستین یگان بعد از یگان تهران‌:

 نخستین یگانی که بعد از یگانهای تهران تشکیل گردید، آتشبار ضدطیاره در لشگر نمره ۶ خوزستان بوده که مراتب در ۱۹ / ۱۲ / ۱۳۱۵ در حکم عمومی ۲۵۹۶ درج گردید. یگان بعدی آتشبار ضدطیاره لشگر نمره ۴ شمال‌غرب است.

ج - افسران پدافند دوره دیده خارج از کشور:

 در مورخه ۱ / ۱ / ۱۳۱۶ تعدادی از افسران آموزش دیده خارج از کشور وارد ایران شدند و از تاریخ ۱۷ / ۴ / ۱۳۱۶ به آتشبارهای ضدطیاره منتقل و مشغول خدمت شده‌اند.

 در حکم شماره ۲۶۲۴ ارتش عنوان شده که از ۱۵ / ۲ / ۱۳۱۶ باید به جای " آتشبارهای ضدطیاره "، اصطلاح " آتشبارهای ضدهواپیما " را بکار برند و آتشبار ضدهواپیمای لشگر نمره ۹ در تابستان ۱۳۱۶ در حکم عمومی ارتش ۲۶۲۸ درج گردیده‌است.

 در جهت تکمیل و تقویت آتشبارهای ضدهوایی در مورخه ۱ / ۷ / ۱۳۱۶ آتشبار چهارم در یگان آتشبارهای ضدهوایی تهران تشکیل‌گردیده‌است.

 چ - اعزام جمعی از افسران توپخانه ضدهوایی به آمریکا:

 در دی ماه ۱۳۳۶ جمعی از افسران جمعی توپخانه ضدهوایی ارتش با نام جدید تیپ مستقل توپخانه ضدهوایی برای تحصیل به آمریکا اعزام گردیدند.

 ح - اولین آموزشگاه رادار:

 در سال ۱۳۳۷ آموزشگاه رادار در دوشان تپه فرماندهی آموزشهای هوایی تأسیس و افسرانی که قبل از تاریخ جهت فراگیری تخصصی‌های فنی و عملیاتی رادار به انگلستان اعزام شده بودند، به آموزش کارکنان جدیدالاستخدام پرداختند.

خ - تشکیل تیپ آموزش و پشتیبانی دفاع هوایی‌:

 جهت تأسیس یگان دفاع هوایی در شهریور ۱۳۳۸ تیپ آموزش و پشتیبانی دفاع هوایی تشکیل و نسبت به اجرای برنامه سریع آموزشی ادامه داد.

د - اولین تجهیزات ضدهوایی در فرماندهی دفاع هوایی‌:

 در سال ۱۳۴۵ فرماندهی دفاع هوایی برای نخستین بار به موشکهای زمین به هوای سی کت‌و تایگرکت انگلیسی و توپهای ضدهوایی ۲۳ میلیمتری روسی مجهز گردید.

ذ - تشکیل کمیته ضدهوایی‌:

 به‌منظور آموزش کارکنان مورد نیاز یگان های پدافند در نیروی زمینی، " کمیته ضد هوایی " در مرکز توپخانه اصفهان تشکیل شد. در سال ۱۳۲۸، مسلسل ضدهوایی روی ناوهای نیروی دریایی نصب گردید.

ر - آتشبار ضد هوایی در نیروی دریایی‌:

 برابر فرمان همگانی شماره ۷۷۱۲، آتشبار ضد هوایی در هنگ تفنگداران پیاده منطقه یکم دریایی خلیج‌فارس در سال ۱۳۳۱ وجودداشته‌است.

 ز - تشکیل دسته مسلسل ضدهوایی‌:

 در سال ۱۳۳۱ دسته مسلسل ضدهوایی در تیپ جهرم جمعی لشگر ۶ فارس هنگ ۷ پیاده جمعی لشگر تبریز و هنگ ۱۳ پیاده جمعی لشگر خرم آباد وجودداشت.

 ژ - اعزام فرمانده آتشبار ضدهوایی جهت طی دوره ستاد به دانشگاه جنگ سوئد:

 از تاریخ ۱۹ / ۴ / ۱۳۱۷ سروان توپخانه حاج علی‌کیا کفیل فرمانده آتشبار یکم آتشبارهای ضدهواپیما برای دیدن دوره ستاد عازم دانشگاه جنگ سوئد می‌گردد.

 س - فرمانده گروهان مسلسل ضدهوایی‌:

 از مورخه ۱ / ۷ / ۱۳۱۷ ستواندوم حسین موحد فارغ‌التحصیل مهرماه ۱۳۱۷ دانشکده افسری به کفالت فرماندهی دسته یکم گروهان مسلسل ضدهوایی هنگ پیاده آهنین لشگر نمره ۱ ساخلو مرکز شد.

 ش - اولین فرمانده تیپ آموزشی و پشتیبانی دفاع هوایی در نیروی هوایی‌:

 سرهنگ نصرا... خلیل ناجی در یکم آذر ۱۳۳۸ تیپ آموزشی و پشتیبانی دفاع هوایی را در نیروی هوایی تحویل گرفت و تا ۱۳۴۰ فرمانده آن بود، که در سال ۱۳۴۳ به فرماندهی دفاع هوایی تبدیل و در سال ۱۳۴۸ به فرماندهی پدافند هوایی تغییر نام داد.

ص - تشکیل تیپ مختلط مستقل توپخانه مکانیزه‌: اوایل سال ۱۳۱۷ آتشبارهای ضدهوایی تهران به هنگ ضدهوایی توسعه یافت (آن زمان گردان وجود نداشت) و این هنگ ضد هوایی با هنگ مستقل توپخانه ۱۰۵ بلند از تاریخ ۲ / ۸ / ۱۳۱۷ تشکیل یک تیپ مستقل مختلط بنام تیپ مختلط مستقل توپخانه مکانیزه در حوالی جی بریانک (پادگان جی فعلی، شرق فرودگاه مهرآباد) را تشکیل دادند. از اول مهر ماه ۱۳۱۷ به لشگرهای نمره ۱ و ۲ ساخلوی مرکز نیز هر کدام یک گروهان مسلسل ضدهوایی واگذار گردیده‌است.

ماموریت و نقش پدافند هوایی قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی‌:

 گرچه ماموریت و نقش نیروی هوایی قبل و بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تغییر ننموده است، ولی نقش پدافند هوایی به طور شدیدی دچار دگرگونی شده است. قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، نقش سامانه‌های موشکی ارتفاع کم و جنگ‌افزار‌های پدافند زمین به هوا عبارت از تأمین پدافند زمین به هوای پایگاه‌ها شامل باند‌های پروازی، مخازن سوخت، مهمات و توقفگاه‌های هواپیما بود و سامانه‌های موشکی ارتفاع متوسط نیز طوری گسترش داده می‌شدند تا بتوانند پدافند زمین به هوای ارتفاع متوسط پایگاه‌ها و سایت‌های راداری را تأمین نمایند. باتوجه به برد و ارتفاع درگیری موشکهایی که نام برده شد، تأمین پدافند هوایی شهر‌های نزدیک و اطراف پایگاه‌ها نیز مدّنظر قرار می‌گرفت.

 در مورد شهر‌های بزرگی نظیر تهران، اصفهان و... گسترش سایت‌های موشکی (با ملحوظ داشتن امر پدافند از پایگاه هوایی) به گونه‌ای صورت می‌گرفت تا ضمن حصول اطمینان از تأمین پدافند دورادور و ارتفاع متوسط این شهرها، پوشش موشکی لازم برای کلیه یا اکثر نقاط حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی منطقه نیز فراهم گردد.

 باتوجه به احداث سایت‌های موشکی در اطراف این شهر‌ها با ایجاد تپه‌های مرتفع برای استقرار سامانه‌های راداری و سکوی پرتاب موشک‌ها و ساخت محل‌هایی نظیر انبار، کارگاه تعمیراتی آسایشگاه و ...؛ به نظر می‌رسید برنامه‌ای برای استفاده از توان جابجایی (تحرک) این سامانه موشکی و انتقال آن به منطقه نبرد (در صورت نیاز) وجود نداشت.

نقش کارکنان پدافند هوایی در پیروزی انقلاب اسلامی

 کارکنان پدافند هوایی در به ثمر رساندن پیروزی انقلاب اسلامی نقشی بی بدیل ایفا نمودند. با توجه به اینکه در آن مقطع پدافند هوایی به عنوان زیرمجموعه‌ای از نیروی هوایی شناخته می‌شد لذا اقدامات کارکنان پدافند هوایی نیز پیش از این به عنوان بخشی از اقدامات نیروی هوایی ارتش مد نظر قرار می‌گرفت. اما با تفکیک پدافند هوایی از نیروی هوایی و تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) آجا، فعالیت انقلابی کارکنان پدافند هوایی متمایز‌تر از پیش مشخص شد. فعالیت‌های انقلابی کارکنان پدافند هوایی درتهران، بهبهان و... در تاریخ این مرز وبوم به ثبت رسیده است. در بدو ورود هواپیمای حضرت امام (ره) به آسمان ایران، کارکنان سایتهای راداری پدافند هوایی جهت تامین امنیت پروازی هواپیمای حضرت امام (ره) در محل خدمت حاضر شده وبه انجام وظایف پرداختند.

از جمله فعالیتهای انقلابی کارکنان پدافند هوایی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

 در ۱۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ این افتخار نصیب پدافند هوایی گردید که اولین خوش آمد و تبریک به مناسبت بازگشت امام به وطن را به ایشان اعلام نمایند. سرهنگ بازنشسته افروز (ستوان افروز سال ۵۷) اولین نفری بودند که در رادار تبریز به نیابت از کلیه کارکنان انقلابی پدافند هوایی توانستند که این پیام را از طریق خلبان فرانسوی به عرض امام رسانده و پاسخ تبریک را نیز دریافت نمایند. کارکنان پدافند هوایی در این روز تلاش بسیار زیادی نمودند که خدای ناکرده اتفاقی برای هواپیمای امام نیفتد و به سلامت به زمین بنشیند.

 کارکنان جوان پدافند از بدو ورود امام در کنار ایشان قرارگرفتند و در تایید همین بحث میتوان به ۵۳ نفر دانشجوی افسری پدافند هوایی اشاره کرد که مسئول انتظامات بهشت زهرا در سال ۵۷ شده اند (لازم به توضیح است که شهید نامجو فرمانده این افراد بوده است) 

 در ۱۹ بهمن ترکیبی از کارکنان پدافند هوایی و نیروی هوایی جهت بیعت خدمت امام (ره) میرسند. همزمان با این اقدام انقلابی کارکنان پدافندی تبریز جهت حمایت، هماهنگی و همگامی با انقلابیون با لباس وارد دانشگاه تبریز میشوند که در این دانشگاه توسط این افراد قرآن با صدای بلند تلاوت میگردد و دانشجویان آن‌ها را گلباران می‌نمایند. 

در این ایام مبارک و پیش از آن یکی از فعالیتهای بسیار مهم تبادل اخبار وفرمایشات و سخنرانیهای امام (ره) در شبکه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی و اطلاع رسانی متن پیامهای حضرت امام به کلیه کارکنان و در اقصی نقاط کشور از طریق این شبکه بوده است.

کارکنان انقلابی پدافند هوایی علی رغم فشار و تهدیدات و اقدامات سازمان ضد اطلاعات وقت رژیم شاه در شهرهای تهران، تبریز، بوشهر، دزفول، همدان و... همگام با سایر انقلابیون به فعالیت‌های خود ادامه میدادند. که میتوان به بخش کوچکی از آن‌ها بشرح زیل اشاره نمود:ترک محل خدمت کارکنان پدافند در اجرای فرمان امام (ره) علی رغم فشار‌ها و تهدیدات ضد اطلاعات رژیم که حداقل مجازات در صورت گرفتاری اعدام بوده است.کسانی که به دلیل بسته بودن درب پایگاه‌ها نتوانسته بودند ترک محل نمایند شروع به اعتصاب غذا می‌نمایند. فرار فرمانده پایگاه تبریز (تیمسارماکویی) و افسر ضد اطلاعات (ستوانیکم میلانی) همان پایگاه به دلیل هجوم انقلابیون پدافندی پیش از ۲۲ بهمن

وضعیت پدافند هوایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، پدافند هوایی همچون سایر نیروهای انقلابی در معرض آسیب نیروهای ضدانقلاب قرار گرفت. از جمله اینکه سایت راداری کرج در معرض حمله ضدانقلاب قرار گرفته و تعدادی اسلحه نیز از حمله ناکام آن‌ها برجای ماند. چندماه بعد ودر آذر ماه ۱۳۵۸ در منطقه مرزی ایلام یک یک گروه مسلح ضدانقلاب به سایت راداری-مخابراتی «نخجیر» واقع در غرب ایلام حمله کرده و خساراتی را به آن مرکز حساس پدافند هوایی کشور وارد کردند...» هدف اصلی این در گیری‌ها آسیب رساندن به توان پدافند هوایی کشور ودر نهایت کاهش امنیت کشور قلمداد می‌شود.

عملکرد پدافند هوایی قبل از آغاز جنگ

برابر اسناد ومدارک موجود تا هیجدهم شهریور ۱۳۵۹ درگیریهای پراکنده وگاه غیر موثری بین واحدهای پدافند هوایی ایران وهواپیماهای عراقی رخ داد، اما هجدهم شهریور ۱۳۵۹ را باید آغازی خوب برای حضور پدافند هوایی در دفاع مقدس دانست، زیرا دراین روز ۳ فروند بالگرد و ۲ فروند هواپیمای عراقی براثر آتش پدافند هوایی سرنگون شدند. روز بعدنیز یک فروند بالگرد عراقی در حوالی (آق داغ) قصرشیرین سرنگون شد. در بیست وسوم شهریور نیز لشکر ۸۱ زرهی از اصابت قرار گرفتن ۲ فروند هواپیمای عراقی توسط آتش ضدهوایی خبر داد.