هند با قرارداد فرزاد B به دنبال رابطه ای بیش از خریدار-فروشنده است/بدهی نفتی هند پرداخت شده است/برنج هندی سمی نیست

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، سائوراب کومار، سفیر هندوستان در ایران در مصاحبه اختصاصی با در رابطه با قراداد میدان گازی فرزاد B، توسعه بندر چابهار، میزان تجارت هند و ایران، و صادرات برنج هندی سخن گفت.

- در ابتدا راجع به سفر اخیر معاون وزیر خارجه هند به ایران بگوئید، هدف از این سفر چه بود و چه ملاقات هایی انجام شد؟

ما اهمیت ویژه ای برای رابطه با ایران قائل هستیم. معاون وزیر خارجه هند در سفر دیپلماتیک خود که در پاسخ به سفر سال گذشته همتای ایرانی اش بود، به ایران آمد و ضمن ملاقات آقای ظریف، وزیر امورخارجه، و آقای زنگنه، وزیر نفت، با آقای رحیم پور، معاون وزیر خارجه، و آقای انصاری، معاون وزیرخارجه در امور آفریقای شمالی و کشورهای عرب نیز دیدار کرد. دکتر جایشنکار همچنین معاون وزیر امورخارجه ایران در منطقه را دیدار کرد و در جریان تحولات منطقه قرار گرفت. معمولا در این سفرها که با اهمیت تلقی می شوند، رابطه دو سویه کشورها بررسی می شود، و تصمیماتی در جهت اقدام هایی که باید برای توسعه روابط انجام شود، گرفته می شود.

دکتر جایشنکار و هیئت همراهشان شامل مقام های ارشد وزارت اقتصاد، نفت و تجارت، گفتگوهای خوب و سازنده ای با همتایان خود داشتند.

- رابطه نفتی میان دو کشور را چگونه توصیف می کنید؟

رابطه نفت، گاز و پتروشیمی ما و ایران بخش مهمی از همکاری های میان هر دو کشور است. ایران و هند هر دو تمایل دارند که رابطه آنها از خریدار و فروشنده صرف نفت خام بیشتر شود و بتوانیم همکاری های جامع تری را در زمینه هیدروکربنی انجام دهیم. این آنچیزی است که در سطح سیاسی انتظار داریم و بنابراین یکی از فاکتورهای آن واردات بیشتر نفت خام هند از ایران است. از ژانویه سال گذشته تا کنون ما نفت بیشتری از ایران خریداری کرده ایم. پیش از تحریم ها ایران دومین عرضه کننده بزرگ نفت هند بود و اکنون خوشحالیم که ایران جایگاه خود را دوباره به دست آورد. این تحویل بزرگی است و ما امیدواریم این روند سالم ادامه یابد و عرضه نفت ایران به هند تداوم داشته باشد.

- مذاکرات توسعه میدان گازی فرزاد B در چه مرحله ای است؟

یکی از مهمترین بخش های همکاری هند و ایران پروژه توسعه میدان گازی فرزاد B است. هر دو طرف درگیر این مذاکرات هستند و پیشرفت های قابل توجهی در روند آن بدست آمده است. در این زمینه چهارچوب خاصی وضع نشده است اما تا کنون موضوعاتی مانند توجیه پذیری اقتصادی پروژه، و جزئیات فنی آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. گرچه این مذاکرات مثبت بوده است اما تا کنون موفق به نهایی کردن قرارداد پروژه نشده ایم. ایران اعتقاد دارد که طرف هندی باید شرایط تجاری بهتری در پیشنهاد خود ارائه دهد، شرکت هندی نیز بر این عقیده است که با توجه به مقدار بالای مواد زائد این میدان که نسبت به سایر میادین بیشتر است، پیشنهادش مطلوب و قابل توجیه است.

- در دیدار معاون وزیر خارجه هند و وزیر نفت ایران چه گذشت و چه تصمیمی گرفته شد؟

نقطه نظرات دو طرف در این دیدار به جزئیات مطرح شد. تصمیمی که در نهایت گرفته شد این بود که طرف هندی با در نظر گرفتن توجیه پذیری اقتصادی پروژه بهترین پیشنهاد ممکن را به طرف ایرانی ارائه دهد و سپس ببینیم بهترین کاری که در مورد توسعه فرزاد B می توان انجام داد چیست. مدیرعامل OVL و کارشناسان این شرکت در این دیدار معاون وزیر خارجه هند را همراهی می کردند و در جریان گفتگوها و تصمیمات دو طرف قرار گرفتند.

مدیرعامل OVL نیز همتایان خود را در شرکت ملی نفت ملاقات کرد. آنها تصمیمی را که در این دیدار گرفته شده است را دنبال خواهند کرد تا پروژه فرزاد B به نتیجه برسد. ما برای به نتیجه رساندن این پروژه بسیار مشتاق و علاقمند هستیم چراکه تمایل داریم رابطه نفتی ما با ایران گسترش یابد و دراین راه قرارداد توسعه فرزاد B بسیار تاثیر گذار است. ما امیدواریم که با در نظر گرفتن توجیه پذیری اقتصادی پروژه، دو طرف ملاقات های سازنده ای انجام دهند و نتیجه ای برسند که به سود دو طرف باشد.

- چه مسائلی در مورد قرارداد فرزاد B همچنان مورد بحث است؟

جزئیات زیادی هست از جمله مقدار سرمایه گذاری طرف هندی، مقدار هزینه های عملیاتی پروژه، مدت زمان انجام پروژه، تقسیم درآمدها، و فرمول قیمت گذاری گاز که همه در پروپوزال اولیه هند آورده شده است و باید مورد موافقت دو طرف قرار بگیرد. آماده ایم که این موضوعات را با طرف ایرانی بررسی کنیم. این پروژه دو بخش بالادستی و پائین دستی دارد و دو طرف باید ببینند که می خواهند کل این پروژه را به صورت تجمیعی انجام دهند یا آن را جداگانه به انجام برسانند. تصمیم سیاسی بسیار روشن است، دو شرکت باید بر سر میز مذاکره بنشینند و پارامترهای مختلف را بررسی کنند و به نتیجه ای برسند که برای هر دو طرف برد-برد باشد."

- آغاز مذاکره ایران با روس ها در مورد قرارداد فرزاد B را چگونه تعبیر می کنید؟

آنچیزی که من از صحبت های آقای زنگنه متوجه شدم اینست که وی خیلی شفاف گفته است اگر مذاکره با طرف های هندی به نتیجه ای نرسد، ایران به پیشنهاد روس ها می اندیشد. بنابراین ما آماده گفتگو با طرف های ایرانی هستیم اما این در نهایت ایران است که باید تصمیم نهایی را بگیرد. اما شخصا امیدوارم که بر سر قرارداد به توافق برسیم.

- تهدیدهای هند برای کاهش خرید نفت از ایران در جریان مذاکرات فرزاد B را چگونه تفسیر می کنید؟

این در واقع سیگنال هایی است که دو طرف برای یکدیگر ارسال می کنند، این بخشی از مذاکره است. اما باید توجه داشته باشیم که روی عوامل ثانویه تمرکز نکنیم، بلکه تمرکزمان روی موضوع اصلی که نهایی کردن قراردادی توجیه پذیر از لحاظ تجاری که برای هر دو طرف برد-برد باشد در فرزاد B باشد.

- آیا هند باید پیشنهادهای جدیدی به طرف ایرانی ارائه دهد؟

هم اکنون مدیران شرکت ها باید با یکدیگر بر اساس تصمیماتی که در دیدار معاون وزیر خارجه هند و وزیر نفت ایران گرفته شد، گفتگو کنند و به قراردادی برسند که توجیه فنی و اقتصادی داشته باشد. این تغییرات را می توان ارائه یک پیشنهاد جدید از سوی هندوستان نامید، و یا می توان آن را اعمال اصلاحاتی در پیشنهاد قبلی دانست. این پروژه دو بخش دارد که باید در مورد تجمیع آنها یا اجرای جداگانه آنها و نیز نحوه جداسازی آنها تصمیم گیری شود. اینها مشکلات و چالش های فنی این پروژه است که من امیدوارم با صحبت دو شرکت برطرف شده و به قراردادی اقتصادی برسیم.

- شرکت های درگیر دراین پروژه چه زمانی با یکدیگر دیدار می کنند؟

فکر میکنم باید بر اساس زمانبندی های خودشان به زودی ملاقات هایی را داشته باشند. ما انتظار داریم که این مذاکرات هر چه سریعتر آغاز شود.

- حجم سرمایه گذاری در پروژه فرزاد B چقدر است؟

سرمایه گذاری بسیار زیاد است، در بخش بالادستی رقمی نزدیک به پنج تا شش میلیارد دلار مطرح است، و اگر هر دو بخش بالادستی و پائین شامل یک واحد LNG اجرایی شود رقم سرمایه گذاری به 10 تا 12 میلیارد دلار هم می رسد. این ارقام بستگی به نوع اجرای پروژه به صورت تجمیعی با جداگانه دربخش های بالادست و پائین دست دارد. ما تحت یک قرارداد تجاری حاضر به سرمایه گذاری در این پروژه هستیم.

- با توجه به اتفاقاتی که در روند این پروژه افتاده است، مقام های ایرانی در دیدار معاون وزیر خارجه هند با نقطه نظرات طرف هندی چگونه روبرو شدند؟

وزیر نفت به همراه تمام تیم نفتی خود، معاون وزیرامورخارجه هند را ملاقات کرد. ما گفتگوهای جدی با ایشان داشتیم که هر دو طرف هدفمند و مصمم بودند که ببینند آیا می توان قرارداد را منعقد کرد یا نه. تنها محدودیت نهایی کردن قرارداد این پروژه اینست که باید از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر و برای هر دو طرف سودآور باشد. به ویژه قسمت دوم این محدودیت هم در گذشته و هم اکنون مورد توجه طرفین است. از نظر سیاسی می دانیم که می خواهیم این پروژه را به سرانجام برسانیم اما همچنان باید روی توجیه اقتصادی آن کار کرد.

- آیا هند پروژه های نفت و گاز دیگری را نیز در ایرن دنبال می کند؟

فرزاد B اصلی ترین پروژه ماست و انرژی زیادی را صرف خود کرده است. همچنین علاقمند به برخی از پروژه های اکتشاف و تولید نفت در ایران هستیم و در این راستا با مقام های ایرانی گفتگو کرده ایم. فعلا فرزاد B جدی ترین پروژه نفتی ما در کنار خرید نفت از ایران است.

- خبرهایی شنیده شد حاکی از اینکه هند قصد دارد نفت مورد نیاز خود را بر روی نفتکش های ایران حمل کند، آیا این خبر صحت دارد؟ در صورت مثبت بودن آیا قرارداد آن نهایی شده است؟

اطلاعات من هم مانند شما بر پایه گزارش های رسانه ایست، فقط می دانم که شرکت نفتکش ایران دیدارهایی در هندوستان داشته است

*بدهی نفتی هند پرداخت شده است

- میزان بدهی نفتی هند اکنون چقدر است؟

ما از محل خرید نفت شرکت های نفتی هند از ایران به طرف ایرانی بیش از شش میلیارد دلار بدهی نفتی داشتیم که دلیل اصلی آن هم نبود سیستم بانکی برای پرداخت مبلغ خرید بود. به دنبال اجرای برجام در سال گذشته و باز شدن کانال های بانکی، دو کشور دوباره روند پرداخت و دریافت را از سر گرفتند. امروز خوشحالم که اعلام کنم مبلغی که کلیه شرکت های دولتی هند به ایران بدهکار بوده اند و بخش زیادی از بدهی بخش خصوصی به کشور شما پرداخت شده است.

با وجود این، بخش قابل توجهی از این بدهی که مربوط به شرکت Essar هند است و در سطح دو میلیارد و 500 میلیون دلار است هنوز باقی مانده است، هم اکنون دو طرف در حال بررسی نحوه پرداخت این مبلغ هستند. شرکت اسار کارخانه های مختلفی دارد و روابط زیادی با ایران دارد، این شرکت محصولاتی مانند فولاد، و صفحات فولادی به ایران صادر می کند و از ایران نفت خام می خرد. می دانیم که این مبلغ هنوز پرداخت نشده و گفتگو برای پرداخت آن در جریان است، اما اینکه مذاکرات تا کجا پیش رفته است اطلاعی ندارم.

ما دستور مشخصی به شرکت های دولتی دادیم مبنی بر اینکه تمام بدهی آنها باید پرداخت شود، و این اتفاق نیز افتاد. شرکت های کوچک خصوصی نیز بدهی خود را پرداخت کرده اند و تنها بدهی اسار باقی مانده است.

- آیا مکانیزم پرداخته روپیه ای استفاده شد و در جریان است؟

مبلغی که تا کنون پرداخت شده است از طریق کانال های بانکی و با استفاده از بانک های هندی بوده است. در مورد مکانیزم پرداخت روپیه ای، از تمام مقدار نفتی که از ایران خریداری می کنیم 45 درصد آن در حساب بانکی به نام ایران در بانک ECO Bank پس انداز می شود و 55 درصد مابقی باید توسط شرکت های نفتی خریدار پرداخت شود. در مدت تحریم ها شرکت های هندی به دلیل عدم دسترسی به کانال های بانکی نتوانستند بدهی خود را پرداخت نمایند. اما آن 45 درصد به روپیه پس انداز شد و برای تجارت دو جانبه مورد استفاده قرار گرفت. این مکانیزم هنوز کار می کند در حال استفاده است، طرف ایرانی باید در وقت لزوم نیز این حساب را شارژ کند، این حساب موجود پایداری تجارت دو کشور شده است. در گذشته اتکا به این مکانیزم بیشتر بود اما با باز شدن کانال های بانکی، وابستگی به این سیستم کمتر شده است. اکنون بخشی از تجارت با ایران از طریق کانال های رسمی بانکی و بخشی نیز توسط مکانیزم روپیه ای انجام می شود.

- آیا هندی ها نگرانی از تحریم های آمریکا ندارند؟

بخشی از تحریم ها برداشته شده است و فقط تحریم های ولیه آمریکا باقی مانده است. رابطه ما با ایران مستقل است و ویژگی های خود را دارد. ایران همواره یکی از شرکای مهم ما نه تنها از نظر اقتصادی بلکه در همه جنبه ها بوده است. نباید فراموش کنید که حتی در زمان تحریم ها نیز ما به خرید نفت از ایران ادامه دادیم و به همین دلیل هم مکانیزم پرداخت روپیه ای اجرا شد تا تجارت میان دو کشور تسهیل شود.

- مقدار تجارت میان دو کشور هند و ایران چقدر است؟

باید توجه کرد که مقادیر دلاری نمی تواند به طور دقیق میزان تجارت دو کشور را نشان دهد چراکه قیمت نفت تغییرات فراوانی داشته است. تجارت دوجانبه ما سه سال پیش نزدیک به 15 میلیارد دلار بود، این مقدار کمتر شد و به 13 میلیارد دلار رسید، و اکنون این رقم به کمتر از 10 میلیارد دلار رسیده است. از یکطرف حجم تجارت میان دو کشور کاهش یافته است، و از سوی دیگر قیمت جهانی نفت کاهش یافته است و بر میزان دلاری تجارت ایران و هند تاثیر گذاشته است.

اگر از این میان تجارت نفتی را برداریم، هند نزدیک به دو میلیارد و 800 میلیون دلار کالا و محصولات دیگر از ایران وارد می کند و نزدیک به دو میلیارد دلار کالا به ایران صادر می کند. بقیه تجارت دو کشور نفتی است.

بخش عمده صادرات هند به ایران شامل برنج، چای، کنجاله سویا، ماشین آلات، قطعات خودرو، دارو، حشره کش، و پارچه و ماشین آلات پارچه بافی می شود. هند نیز از ایران به طور عمده محصولات پتروشیمی وارد می کند.

چابهار؛ هاب حمل و نقل منطقه ای می شود

- به نظر می آید که پروژه توسعه بندر چابهار متوقف شده است، اینطور نیست؟

خیر اینطور نیست. در مقایسه با پروژه توسعه میدان گازی فرزاد B، من نسبت به پروژه توسعه بندر چابهار خوشبین تر و امیدوار تر هستم. برخلاف تصور که فکر می کنند پروژه چابهار متوقف شده است، باید بگویم که در سفر سال گذشته نخست وزیر هند به ایران قرارداد تجاری آن امضا شد، که این مرحله با جایی که امروز در مورد فرزاد B هستیم بسیار متفاوت است.

آنچیزی که در انتظارش هستیم اینست که طرف ایرانی خط اعتباری پیشنهادی هند را باز کند (150 میلیون دلار)، هنگامیکه این خط اعتبار گشایش یابد قرارداد توسعه بندر چابهار می تواند وارد مرحله عملیاتی شود، پس هم اکنون منتظر طرف ایرانی هستیم.

به طور موازی، هند در حال انجام مناقصه برای شناخت تامین کنندگان تجهیزاتی است که باید در بندر چابهار نصب شود. ارزش این مناقصه ها نزدیک به 85 میلیون دلار است. شرکت های هندی و ایرانی مرتبط با این پروژه با یکدیگر در تماس هستند.

این فرآیند گرچه زمان بر است اما پیشرفت دارد. جایی برای شک در این پروژه نیست. برای مثال به شما بگویم که در هند چناچه مناقصه ای برگزار شود و تنها یک شرکت کننده داشته باشد، بر اساس قانون این مناقصه باید دوباره برگزار شود و این موضوعی است که زمان زیادی صرف می کند.

یکی از تفاهم نامه هایی که در سفر نخست وزیر هند به ایران به امضا رسید تفاهم نامه حمل و نقلی چابهار بود که موسوم به تفاهم نامه چابهار است. بر اساس این تفاهم نامه سه جانبه بندر چابهار به هاب حمل و نقل منطقه تبدیل می شود. این تفاهم نامه باید به تصویب مقام های هر سه کشور امضا کننده می رسید، هند و افغانستان آن را تصویب کرده اند و امیدواریم که ایران نیز آن را به زودی تصویب کند. اگر این تفاهم نامه به سرعت تصویب شود مکانیزم های عملیاتی آن پیاده و اجرا می شوند. بر اساس این تفاهم نامه کالا از هند به چابهار منتقل می شود، و از چابهار به افغانستان منتقل می شود. در بلند مدت می توان مسیر تجارت را تا آسیای مرکزی توسعه داد.

- آیا علاقه هند به توسعه بندر چابهار ارتباطی با رقابت کشور شما به چین بر سر برنامه One Belt One Road دارد؟

باید به عقب برگردیم، توسعه بندر چابهار در سال های 2001 و 2002 مطرح شد که در آن زمان حرفی از برنامه One Belt One Road در میان نبود. برنامه توسعه بندر چابهار بسیار قدیمی است و بطور کلی برنامه مستقلی است. این پروژه استراتژیک است، پروژه ای اتباطی است که ویژگی های اقتصادی زیادی دارد و برای منطقه ای که چابهار در آن قرار گرفته است منفعت آور است. آسیای مرکزی که در خشکی محصور شده است از این طریق می تواند راهی به دریا بیابد، همچنین افغانستان از این راه به دریا می رسد، راهی که به پاکستان وابسته نیست. هند نیز این طریق به بازارهای افغانستان و آسیای میانه راه می یابد. بنابراین این پروژه برای همه ذینفعان این منطقه نفع دارد و برای همه شرایط برد-برد ایجاد می کند.

*برنج هندی سمی نیست

- هند سالانه چه مقدار برنج به ایران صادر می کند؟ آیا شایعات مربوط به سمی بودن و غیرقانونی بودن برنج هند در ایران را شنیده اید، چه پاسخی می توانید به آنها بدهید؟

هند سالانه نزدیک به 700 هزار تن برنج به ایران صادر می کند. این بخش از بسیار رقابتی است و برخی از رقبا با توسل به راه های ناصحیح اقدام به تبلیغ برای کالای خود می کنند. ما خوشحالیم که با وجود این شایعات مقدار قابل توجهی از برنج هند به ایران صادر می شود. ما اقدام های جدی راجع به تبلیغات منفی که در ارتباط با برنج هندی وجود دارد می کنیم. به عنوان مثال در ابتدای سال جاری رویدادی با مشارکت شورای صادرات محصولات کشاورزی (APEDA) هند در ایران برگزار کردیم، و دیدارهای خوبی با مقام های ایرانی داشته ایم. در این رویداد تمامی ذینفعان شامل واردکنندگان، بازرسان، و .. حضور داشتند و برنج هندی در آنجا به آنها عرضه شد که مورد پسند آنها قرار گرفت. امیدواریم این روند در تجارت برنج میان دو کشور ادامه یابد چراکه ایران به برنج با کیفیت نیازد دارد، و هند نیز برنج با کیفیت تولید می کند.

- آیا خودروسازان و کارخانه های موتورسیکلت سازی هند تمایلی برای گسترش حضور خود در ایران دارند؟

قطعات خودرو و موتور سیکلت دو آیتم مهم صادراتی هند به ایران است. ارزش صادرات موتورسیکلت ما به ایران در سال 16-2015 نزدیک به 70 میلیون دلار بود. ما هر ساله در نمایشگاه خودروی تهران شرکت میکنیم و از هند نزدیک به 100 تولید کننده به تهران می آوریم. علاقمندی به بخش خودروسازی به ویژه قطعات خودروی ایران در هند وجود دارد. اما در جریان این نیستم که آیا شرکت های هندی تمایل برای ساخت کارخانه در ایران دارند یا نه، اگر چنین اتفاقی بیافتد ما استقبال می کنیم.

*بانک های هندی در راه ایران

- آیا ارتباط بانکی میان دو کشور تقویت می شود؟

یکی از جنبه هایی که باید خیلی روی آن کار کنیم بخش بانکی است. ارتباط بانکی پایه تجارت است. در دیدار معاون وزیر خارجه هند با آقای ظریف، وزیر امور خارجه ایران بر اهمیت این بخش تاکید کرد. ما همچنان مکانیزم پرداخت روپیه ای را در جای خود داریم و انتظار می رود که ایران برای پایداری تجارت دوجانبه مقدار کافی روپیه در این سیستم نگاه دارد.

از طرفی باید تلاش کنیم که ارتباط بانکی ما از طریق کانال های عادی انجام شود، این چیزی است که هنوز بسیار ضعیف است. در این راستا دو کار می توان انجام داد، یکی ورود بانک های ایرانی به هند است که در این ارتباط بانک پاسارگاد تقاضای خود را به هند داده است و پرونده اش در حال بررسی است فقط برای تسریع بررسی ها باید اطلاعات و مدارک دیگری در اختیار بانک مرکزی هند قرار دهد.

از سوی دیگر، ما نیز بانک های هندی را ترغیب کرده ایم که وارد ایران شوند. برخی بانک ها پاسخ مثبت داده اند و به اشکال مختلف سعی در ایجاد ارتباط بانکی کرده اند. بانک ECO که مسئول اجرای مکانیزم روپیه ای است به تازگی دفتر نمایندگی در تهران تاسیس کرده است.