نشست بغداد؛ نقش ایران به عنوان یک بازیگر مهم در منطقه و چشم انداز تقویت رویکرد تعامل محور

خبرگزاری میزان – کنفرانس «بغداد 2» 20 دسامبر 2022 به ریاست در مرکز کنفرانس «ملک حسین بن طلال» در سواحل «بحر المیت» در اردن برگزار می‌شود تا موضوعات مورد بررسی در نخستین کنفرانس همکاری و مشارکت موسوم به کنفرانس بغداد  را که 16 ماه پیش در عراق برگزار شد، بررسی کند.

در نشست بغداد 2، علاوه بر نمایندگان کشورهای حاضر در نشست بغداد در آگوست سال گذشته یعنی کشورهای ایران، مصر، عربستان، امارات، قطر، ترکیه، عراق و فرانسه، نمایندگان عمان و بحرین نیز حضور خواهند داشت.

گزارش‌های غیر رسمی از حضور «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه، «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان، «عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهور مصر و «حمد بن عیسی آل خلیفه» در این نشست حکایت دارند.

برگزاری دور دوم این کنفرانس منطقه ای در واقع نشان دهنده تداوم سیاست دولت عراق برای دیدار با همسایگان برای بررسی و حل و فصل موضوعات منطقه ای و متقابلا اشتیاق و آمادگی این کشورها برای  حل مشکلات عراق با نگاهی به مقدمه سازی جهت حل اختلافات میان خود است.

براساس برنامه ریزی‌ها، کنفرانس بغداد 2 در دو مرحله کنفرانس علنی و جلسه پشت درهای بسته برگزار می‌شود تا موضوع‌های بهبود اوضاع عراق و مسائل مهم منطقه ای که عراق در آن واقع شده، بررسی شوند.

پیش زمینه‌ها و اهداف برگزاری کنفرانس بغداد

مواجهه عراق با شرایط بحرانی در زمینه‌های اقتصادی، امنیتی، سیاسی و بهداشتی در پی جنگی درازمدت که تخریب زیرساخت‌ها و بنیان‌های سیاسی و اقتصادی این کشور را در پی داشت، بغداد را به این نتیجه رساند که برون رفت از این شرایط اقدامات جدی تری را ورای مرزهای عراق می‌طلبد و پیش نیاز آن اقدامات نیز ثبات سیاسی است که به ثبات و رفع تنش‌های منطقه ای گره خورده است.

 کنفرانس همکاری و مشارکت موسوم به کنفرانس بغداد، گردهمایی  است که با هدف حمایت از عراق به پیشنهاد «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیر وقت عراق در سال 2021 در «بغداد»، پایتخت این کشور برگزار شد.

در نشست آگوست 2021 بغداد علاوه بر ایران، عربستان، اردن، مصر، ترکیه، امارات، کویت و قطر، فرانسه و پنج عضو دائم شورای امنیت نیز حضور داشتند و همگی از نقش عراق در تقویت گفت‌وگوهای منطقه ای تقدیر کردند.

با در نظر داشتن تنش‌های متعدد و گوناگون منطقه در دو دهه گذشته، نشست بغداد می‌تواند همگرایی میان کشورها و حل اختلافات میان آن‌ها را در پی داشته باشد؛ رویکرد کشورهای منطقه را به همگرایی و پرهیز تنش‌ها به نفع ملت‌های منطقه سوق دهد؛ حرکت کشورهای منطقه را از صرف هزینه‌های نظامی و سیاسی به صرف هزینه برای سازندگی و توسعه پایدار جهت دهد.

ذکر این نکته نیز ضروریست که اهمیت منطقه مورد بحث به حدی است که این نشست پتانسیل و ظرفیت تبدیل شدن به یک نهاد و سازمان منطقه ای را نیز دارد.

فرانسه، شرکت کننده فرامنطقه ای تحمیل شده به کنفرانس بغداد

اگرچه فرانسه از همان ابتدای امر تلاش کرد تا نقش خود در کنفرانس بغداد را پررنگ نشان دهد، اما به عنوان تنها کشور فرامنطقه ای حاضر در این نشست منطقه ای به عنوان مشارکت کننده ای تحمیل شده، وصله ناجور این جمع است.

کم رنگ شدن حضور آمریکا در خاورمیانه، این سودا را برای فرانسه ایجاد کرده که می‌تواند به خاورمیانه بازگردد و به اصطلاح جایگاه خود را در این منطقه بازتعریف کند؛ از این رو فرانسه درصدد است تا اهداف برگزاری این نشست را به سمت خواسته‌های خود سوق داده و آن را از اهداف اولیه و بنیادین خود دور کند؛ هرچند تلاش ناکام فرانسه برای حل و فصل بحران درهم تنیده سیاسی و اقتصادی لبنان، پوچی و بیهودگی چنین سودایی را آشکار کرد.

ادعای فرانسه مبنی بر وارد کردن بررسی موضوع ثبات و امنیت عراق در نشست بغداد 2، براساس بیانیه پایانی نشست بغداد یک در حالی مطرح می‌شود که کشورهای حاضر در نشست مذکور در بیانیه پایانی تاکید کردند که کشورهای منطقه باید درخصوص امنیت منطقه ای همکاری کنند.

با وجود این که اتحادیه اروپا در مورد نشست بغداد یک و دو برخلاف انتظارها فعال نشد و آلمان به سنت دیرینه عدم مداخله خود در منطقه پایدار مانده، می‌توان گفت که اشتیاق و تمایل فرانسه برای حضور در این نشست گسترش نقشش در خاورمیانه است تا از قِبَل آن بتواند به اهدافی مانند احیای قراردادهای تسلیحاتی خود با امارات و عربستان برسد، از قرارداد «توتال» غول نفتی خود محافظت کند، قرارداد بازسازی فرودگاه موصل را مورد حفاظت قرار دهد؛ ...؛ و در یک کلام به همه اهداف مادی و سیاسی خود برسد بدون آن که عراق و موضوعاتش برای پاریس اولویتی داشته باشند.

• بیشتر بخوانید:
• دیدار معاون وزیر خارجه قطر با امیرعبداللهیان
• امیرعبداللهیان برای شرکت در نشست بغداد ۲ به اردن می‌رود

اهمیت نشست بغداد برای عراق

نشست بغداد را باید از معدود نشست‌های منطقه ای در چارچوب رویکردهای همکاری و تعامل محور دانست که در فضایی دوستانه به بررسی موضوعات منطقه ای می‌پردازد.

عراق موفق خارج شده از نبرد با گروه تروریستی داعش، یکی از بزرگ ترین کابوس‌های تروریستی جهان در میانه تلاش برای اخراج نظامیان آمریکایی از خاک خود، می‌کوشد تا نقش منطقه ای خود را بازتعریف و بار دیگر وزن خود را در معادلات منطقه ای سنگین کند.

بغداد در همین چارچوب، اقدام به میانجیگری میان ایران و عربستان کرده و تاکنون میزبانی پنج دور این مذاکرات را با موفقیت برعهده داشته است؛ موفقیت عراق در این زمینه می‌تواند هم آغازگر فصل نوینی در سیاست خارجی و منطقه ای عراق باشد و هم فضای منطقه را بهبود دهد.

البته نشست بغداد برای عراق معنای دیگری نیز دارد؛ بغداد در پی ایجاد ثبات متزلزل شده خود در پی مداخله نظامی خارجی و جولان گروه تروریستی داعش در خاک عراق است و در همین رابطه تلاش می‌کند از طریق کاهش اختلافات میان همسایگان از اثرات چنین اختلافاتی بر ثبات خود بکاهد.

موضوعات اقتصاد، بازسازی عراق، کشاورزی و انرژی از موضوعات مهم دیگری هستند که عراق به حل و فصل آن ها در قالب نشست بغداد توجه ویژه ای دارد؛ ضمن این که عراق در حال حاضر باید بر چالش استفاده از خاک خود برای فعالیت علیه همسایگان نیز غلبه کند.

باید توجه داشت که موفقیت نشست عراق در گرو استقلال این کشور در سیاستگذاری، تصمیم گیری و چشمپوشی به خواسته‌های ریز و درشت بازیگران فرامنطقه ای و بین المللی است.

اهمیت ایران در نشست بغداد

ایران دارای مرز طولانی زمینی با عراق است و پس از سرنگونی رژیم صدام، همواره نقش سازنده و موثری در تسهیل روند سیاسی و ثبات این کشور داشته است و همواره خواستار اعمال حاکمیت تمام عیار عراق بر همه خاک خود بوده است.

ایران در مسیر نیل به خواسته‌های مذکور همراهی نزدیکی با عراق در مبارزه با داعش داشته و تعاملات تجاری و بازرگانی خود با عراق را بسیار مهم قلمداد کرده است؛ از این رو، عراق همواره روی مشارکت ایران حساب ویژه ای باز کرده است و همین امر سبب مداومت و تقویت روابط دو کشور به ویژه از سال 2003 شده است.

حضور ایران به عنوان یک بازیگر بزرگ منطقه ای در نشست بغداد را می‏‎توان پر اهمیت ارزیابی کرد.

بک منبع در ریاست جمهوری فرانسه درباره حضور ایران در نشست مذکور گفته بود که حضور تهران به این معناست که هدف کنفرانس ، گردهم آوردن بازیگران اصلی منطقه مرتبط با عراق برای تبادل نظر در مورد مسائل و پرونده‌های منطقه است.

در پایان باید توجه داشت که نشست بغداد یک به خوبی نشان داد که کشورهای منطقه در پی کاهش تنش‌ها هستند و به این درک رسیده اند که ثبات منطقه ای برای رشد و توسعه پایدار و تعاملات سیاسی سازنده ضروری است.

انتهای پیام/