برنامه ریزی‌های جامع برای گسترش اخلاق پزشکی/ نهادینه سازی بحث‌های اخلاقی در حوزه عمل
به گزارش گوه جامعه ، باقر لاریجانی، در نشست شورای عالی اخلاق پزشکی که با حضور سرپرست وزارت بهداشت و سایر اعضای حقیقی و حقوقی شورا برگزار شد، ضمن ارائه گزارشی از اقدامات صورت گرفته در کشور در راستای توسعه اخلاق پزشکی، اظهار کرد: پیشرفت‌های خوبی در زمینه مباحث اخلاق پزشکی داشته ایم و اکنون تمام تلاشمان این است که مباحث اخلاقی در عرصه‌های ارائه خدمت به بیماران ظهور یابد و این مسیری طولانی است که امیدواریم با تلاش تمامی دست اندرکاران محقق شود.
معاون آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه مباحث اخلاق پزشکی، دانش پزشکی محض نیست، گفت: در روابط پزشک و بیمار و تصمیماتی که در خصوص بیماران اتخاذ می‌شود، سوالاتی که در خصوص فناوری‌های نوین پزشکی وجود دارد مسائلی نیست که دانش صرف پزشکی برای پاسخ به آن کافی باشد.
وی خاطرنشان کرد: وظیفه پزشک است که به مسائل پزشکی رسیدگی کند، اما در تصمیمات پزشکی، متخصصین سایر حوزه‌ها نیز باید حضور داشته باشند و به همین دلیل بسیاری از متخصصین رشته‌های دیگر مثل جامعه شناسی، فلسفه، مذهب در شورای عالی اخلاق پزشکی حضور دارند.
نایب رییس شورای عالی اخلاق پزشکی با بیان اینکه سوالات مهمی در بحث‌های اخلاقی مثل سقط جنین، اتانازی، روش‌های نوین درمانی و سایر مسائل وجود دارد که باید به آن‌ها پرداخته شود، عنوان کرد: حتی توزیع منابع سلامت هم بحثی است که باید به ابعاد اخلاقی آن توجه شود. ایجاد تعادل در هزینه کرد منابع در حوزه‌های مختلف، مبحثی اخلاقی است که باید مورد بررسی قرار گیرد و در فرهنگ‌های مختلف ترجمان‌های مختلف دارد.
وی با اشاره به اینکه بحث اخلاق پزشکی در شکل نوین آن از سال ۷۲ آغاز شد و مجله کمیته‌های ملی و دانشگاهی راه اندازی شد، گفت: در سال ۱۳۸۰ برنامه راهبردی اخلاق پزشکی کشور تدوین شد و مرکز اخلاقی در کشور راه اندازی شد و سمینار‌هایی در زمینه اخلاق برگزار شد.
لاریجانی بیان کرد: دوره MPH سه ساله‌ای برای اخلاق پزشکی در دانشگاه تهران راه اندازی شد و بعد کد‌های اخلاقی ایجاد شد و راهنما‌های بالینی روشنی در کد‌های اختصاصی اخلاقی برای راهنمایی پزشکان ایجاد شد.
وی تصریح کرد: در زمینه اخلاق پزشکی، رشته تخصصی در دانشگاه‌ها راه اندازی شده و در حال حاضر ۲۵ فارغ التحصیل اخلاق پزشکی در کشور داریم و هرکدام در زمینه خوبی کار کرده اند. منشور حقوق بیمار نتیجه تزی بود که انجام شد و اکنون در تمام بیمارستان ها، راهنما‌های بالینی برای مراقبت از بیمار وجود دارد.
معاون آموزشی وزارت بهداشت با بیان اینکه کمیته‌های پژوهش در دانشگاه‌ها در دهه ۷۰ راه اندازی شد و راهنمای اخلاق در پژوهش‌های پزشکی به چاپ رسیده، خاطر نشان کرد: مفهوم این اقدامات این نیست که ما هیچ چالش اخلاقی نداریم، ولی مباحث اخلاقی با این تلاش‌ها جایگاه خود را پیدا کرده و باید تلاش‌های بیشتری شود تا آثار این اقدامات در صحنه عمل هویدا شود.
لاریجانی به تشکیل شورای عالی اخلاق پزشکی به عنوان یک اقدام جامع برای پیشبرد اخلاق پزشکی در کشور اشاره کرد و گفت: کمیته‌های اخلاق در حوزه آموزش، پژوهش و درمان، ذیل این شورا در سطح ستاد و دانشگاه‌ها سامان پیدا کرده است، کنگره‌های سالانه اخلاق پزشکی و پرستاری در کشور برگزار می‌شود و اسناد اخلاقی در بسیاری از رشته‌ها مانند داروسازی تدوین شده است.
وی به اهمیت شورای عالی اخلاق اشاره کرد و گفت: در برخی کشور‌ها این شورا توسط رییس جمهور اداره می‌شود؛ چرا که مسائل آن به تمام کشور تسری می‌یابد. زمانی هم در کشور ما توسط مرحوم دکتر حبیبی اداره می‌شد.
نایب رییس شورای عالی اخلاق پزشکی با معرفی اعضای شورای عالی اخلاق پزشکی گفت: هدف این شورا این است که سیاستگذاری در توسعه مباحث اخلاقی صورت گیرد، راهنما‌های اخلاقی را سامان دهد، حمایت ذینفعان را جلب کند و سیاست‌های مرتبط را در سطح ملی دنبال کند.
وی با بیان اینکه در دانشگاه‌ها متناظر شورای عالی اخلاق شکل گرفته، گفت: کمیته‌های اخلاق در آموزش، پژوهش و بالین شکل گرفته در سطح وزارت بهداشت و متناظر این کمیته‌ها نیز در دانشگاه‌ها وجود دارد.
معاون آموزشی وزارت بهداشت، وظایف کمیته‌های اخلاق در پژوهش را ساماندهی راهنما‌های اخلاقی، توجه به تخلفات اخلاقی در پژوهش، مدیریت شبکه اخلاق در پژوهش ذکر کرد و افزود: برخی از بی اخلاقی‌ها در این حوزه حساسیت زیادی دارد که در سطح بین المللی مطرح است. کمیته‌های اخلاقی در سطح دانشکده‌ها و بیمارستان‌ها هم شکل گرفته است که کار خود را انجام می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: کمیته اخلاق در آموزش مسئولیت پیگیری مباحث آموزشی را از طریق رصد مباحث اخلاقی در کوریکولوم‌های آموزشی در تمامی رشته‌ها و مقاطع و فراهم نمودن منابعی را جهت مطالعه دانشجویان و پیگیری مباحث اخلاق و تعهد حرفه‌ای را در آموزش بر عهده دارد و کمیته‌های دانشگاهی هم این مباحث را پیگیری می‌کنند.
لاریجانی گفت: در بحث تحول، بسته ارتقای اخلاق حرفه‌ای پیگیری می‌شود که این بسته نیز با شاخص‌هایی در دانشگاه‌ها در حال رصد شدن است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت تاکید کرد: در اخلاق بالینی کمیته‌ای در حوزه درمان ساماندهی شده و در این کمیته بحث‌های اخلاق در ارائه خدمات و حقوق بیمار در حال پیگیری است و این بحث در کمیته‌های اخلاق بیمارستانی جدی‌تر پیگیری می‌شود.
نایب رییس شورای عالی اخلاق پزشکی با بیان اینکه لازم است مباحث آموزشی برای دست اندرکاران و ارائه کنندگان خدمات سلامت ارائه شود، گفت: نهاد‌های دیگری هم در بحث اخلاق پزشکی فعال هستند مثل فرهنگستان علوم پزشکی، شورای عالی نظام پزشکی، یونسکو و انجمن ایرانی اخلاق پزشکی که تلاش شده ارتباط مناسبی با این نهاد‌ها برقرار شود.
وی از تدوین برنامه راهبردی اخلاق پزشکی در دهه ۸۰ و تدوین برنامه دوم در سال گذشته سخن گفت و اظهار داشت: در این برنامه فرصت‌ها و تهدید‌های مربوطه به خوبی تحلیل شد. بخش عمده‌ای از این برنامه پیش رفته و برنامه جدید هم با چشم انداز روشنی مسیر پیگیری اخلاق پزشکی در تمامی حوزه‌ها را مشخص کرده و برای تطبیق بحث‌های اخلاقی با مباحث فرهنگی و همچنین نحوه جلب مشارکت سایر بخش در مباحث اخلاقی طراحی شده است.
لاریجانی عنوان کرد: راهبرد‌ها و برنامه‌های برنامه اخلاق پزشکی کشور در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی تقسیم شده که بتواند اجرا شود. بحث‌های اخلاقی در حوزه عمل در حال نهادینه شدن است.
وی تاکید کرد: وزارت بهداشت استراتژی‌های روشنی در زمینه اخلاق پزشکی دارد و باید تلاش کنیم که این مباحث در عمل و در عرصه خدمت به بیمار نمایان شود که مسیری طولانی دارد که امیدواریم با همراهی دانشگاه‌ها این مباحث را ساماندهی کنیم.