شکایت ایران علیه آمریکا در دیوان بین المللی دادگستری؛ واشنگتن چگونه در دادگاه لاهه مغلوب شد

به گزارش گروه بین‌الملل ، یکی از موارد شکایت ایران مربوط به مسدود شدن ۱.۸ میلیارد دلار دارایی ایران در آمریکا بوده و مورد دوم علیه اقدام آمریکا در اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران است.

شکایت علیه آمریکا به دلیل اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران

جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۹۷ دو سند تقدیم دیوان مزبور کرد، یکی «دادخواست» تنظیم شده علیه آمریکا که حاوی تشریح مسئولیت بین‌المللی این دولت و نقض پیمان مودت (۱۳۳۴) است و دیگری «درخواست» از دیوان برای صدور دستور موقت که در صورت تحقق، آمریکا موظف خواهد بود از اجرای تحریم‌ها تا زمان صدور رأی نهایی خودداری کند.

شکایت ایران از آمریکا به دلیل نقض تعهدات بین‌المللی و به خصوص عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی سال ۱۳۳۴ طی دادخواستی در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در دیوان بین‌المللی دادگستری به ثبت رسید.

عهدنامه مودت

عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و آمریکا در ٢٣ مرداد سال ۱۳۳۴ (۱۹۵۵) بین نمایندگان دو کشور امضا شد و همان سال به تصویب رسید و جنبه قانونی پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: قرار موقت لاهه درباره شکایت ایران از آمریکا در شورای امنیت ثبت شد 

جلسه استماع

جلسه استماع شکایت ایران از آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه)، با محوریت تجدید تحریم‌ها علیه ملت ایران که هم نقض برجام و هم نقض عهدنامه سال ۱۹۵۵ است، روز دوشنبه پنجم شهریور برگزار شد.

رأی دادگاه لاهه به نفع ایران

جلسه دادگاه لاهه درباره صدور قرار موقت شکایت ایران علیه آمریکا روز ۴ اکتبر (چهارشنبه ۱۱ مهرماه) تشکیل شد و براساس رای دیوان بین المللی دادگستری آمریکا باید تحریم‌های مرتبط با کالا‌های بشردوستانه علیه ایران را متوقف کند.

بر اساس رأی دادگاه لاهه آمریکا باید اجرای همه تحریم‌های مرتبط با دارو، مواد غذایی و اقلام کشاورزی و خرید هواپیما‌های مسافربری و قطعات و خدمات مربوطه و انجام نقل و انتقالات مالی مرتبط با این مقولات را که در روز ۸ می‌ اعمال کرده است، متوقف کند.

واکنش آمریکا به رأی دادگاه لاهه و خروج از پیمان مودت

واشنگتن در پی صدور رأی به نفع ایران در دادگاه لاهه ضمن رد این حکم مدعی شد که حکم دادگاه دیوان بین المللی دادگستری درباره ایران برای آمریکا بی ارزش است.

«مایک پامپئو»، وزیر امور خارجه آمریکا نیز ادعا کرد که حکم دادگاه لاهه شکستی برای ایران بوده است.

او همچنین گفت: اعلام می‌کنم عهدنامه مودت با ایران را فسخ می‌کنیم. این تصمیمی است که ۳۹ سال پیش باید انجام می‌شد.

ثبت حکم دادگاه لاهه به عنوان سند در شورای امنیت

قرار موقت روز ۴ اکتبر دیوان دادگستری بین‌المللی در پرونده شکایت ایران از آمریکا به عنوان سند در شورای امنیت سازمان ملل ثبت شد.

بیشتر بخوانید: آمریکا خواستار رد شکایت ایران در دیوان بین المللی دادگستری شد 

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل یک روز پس از صدور این رأی از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری آن را به شورای امنیت ارسال و به عنوان سند ثبت کرده است.

رأی دادگاه بدوی آمریکا و فرجام‌خواهی ایران

اول اردیبهشت ۱۳۹۵ برابر با ۲۰ آوریل ۲۰۱۶، دیوان عالی آمریکا با صدور رأیی به دادگاه‌های این کشور اجازه داد که در رسیدگی به دادخواهی قربانیان جرایم تروریستی تا سقف ۲ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران برای پرداخت غرامت استفاده کنند.

پس از صدور حکم مزبور در سال ۱۳۸۶، بانک مرکزی ایران نسبت به آن اعتراض کرد و از دیوان عالی آمریکا تقاضای فرجام خواهی کرد. حکمی که دیوان عالی آمریکا در تاریخ اول اردیبهشت ۱۳۹۵ صادر کرد و به موجب آن امکان تصرف دو میلیارد دلار از دارایی‌های ایران برای آمریکایی‌ها میسر شد، در واقع پاسخ به فرجام خواهی بانک مرکزی ایران بود.

جلسات ۱۶ تا ۲۰ مهر، دادگاه لاهه

از تاریخ ۱۶ تا ۲۰ مهر ۱۳۹۷، جلسات رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا پیرامون مسدود شدن حدود دو میلیارد دلار دارایی ایران از سوی واشنگتن، در دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه)، برگزار شد. موضوع اصلی مورد بررسی در این جلسات این بود که آیا دادگاه لاهه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا در پرونده دو میلیارد دلاری را برمبنای عهدنامه مودت دارد یا خیر

رد اعتراض آمریکا مبنی بر عدم صلاحیت دادگاه لاهه و صدور رأی به نفع ایران

پس از گذشت چهار ماه در روز چهارشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۷، دیوان بین‌المللی دادگستری در جلسه‌ای با حضور نمایندگان رابط و وکلای دولت‌های ایران و آمریکا تصمیم خود درباره اعتراض آمریکا به صلاحیت دیوان برای رسیدگی به پرونده دو میلیارد دلاری را اعلام کرد.

بر اساس این رأی، ایرادات مقدماتی و صلاحیتی آمریکا رد شد و شکایت ایران از آمریکا در قالب عهدنامه ۱۹۵۵، قابل بررسی دانسته شد. بدین ترتیب پرونده دستبرد دو میلیارددلاری آمریکا به اموال مردم ایران وارد مرحله رسیدگی ماهوی در دیوان لاهه شد.