آغاز مراحل ساخت ۴ نیروگاه حرارتی در هرمزگان/ تحول کمی و کیفی روابط تهران - مسکو از سال ۹۳/ افزایش ۱۰ برابری ویزای گردشگری بین ایران و روسیه/ نمی‌شود امیدی به اینستکس بست
سفیرجمهوری اسلامی ایران در روسیه تاکید کرد روابط ایران و روسیه در طول سه دهه گذشته روابط خوبی بوده و تعامل در آن برقرار بوده است در عین حال به اذعان همه ناظرین روابط ایران و روسیه و پژوهشگران این عرصه، این روابط طی سال‌های اخیر دچار تحول کیفی و کمی قابل توجهی شده است.
خبرگزاری میزان -
گروه سیاسی ؛ سری جدید برنامه «سفیران» کاری از شبکه پنج سیما، شامگاه جمعه ۱۸ مرداد با تهیه‌کنندگی و اجرای عبدالله عبدی، میزبان مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه بود.
موسسه مطالعات ایران و اورآسیا را ایجاد کردم
مجری: سپاسگذارم از میزبانی که از تیم برنامه سفیران در مسکو داشتید. من مصاحبه‌های قبلی شما را مطالعه کردم چه شد شما به عنوان سفیر در روسیه منصوب شدید و خیلی خوب مسلط به زبان روسی هستید؟
سنایی: ابتدا این که خوشحالم که در خدمت شما هستیم و امکان این گفت‌وگو فراهم شده است. در مورد زبان روسی می‌توانم بگویم دو دلیل دارد یکی اینکه دو ماموریت پیش از این در این حوزه اورآسیا بودم یکی دهه ۷۰ شمسی در قزاقستان بودم یک چهار سالی و دهه ۸۰ شمسی در مسکو بودم باز یک چهار سال ماموریت داشتم و دهه ۹۰ به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران اینجا آمدم البته این تنها دلیل نیست کار‌های دانشگاهی و پژوهشی که داشتم در راستای همین فعالیت‌های اجرایی بوده است هم پایان نامه کارشناسی ارشدم هم رساله دکتریم در رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی مرتبط با این حوزه جغرافیایی است علاوه بر اینکه یک موسسه‌ای در ۱۳۸۳ در ایران موسسه غیردولتی به نام موسسه مطالعات ایران و اورآسیا ایجاد کردم که احتمالا با آن فعالیت‌هایش آشنا هستید در دانشگاه تهران هم ۱۳۸۳ عضو هیئت علمی شدم و در آنجا هم باز در دانشکده حقوق و علوم سیاسی گروه مطالعات منطقه‌ای همین حوزه را تدریس می‌کردم و زبان روسی هم البته در آن دانشکده و در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران چند سالی تدریس کردم و نهایتا در دانشکده مطالعات جهان که آنجا نهایتا استخدام رسمی شدم.
آب شدن یخ روابط ایران و روسیه با فروپاشی شوروی
مجری: حدود ۶ سال است در روسیه به عنوان نماینده ایران مشغول خدمت هستید زمانی که تشریف آوردید سطح روابط چه طور بود؟
سنایی: روابط ما با روسیه را به این شکل می‌شود توصیف کرد بعد از فروپاشی شوروی چنانچه پژوهشگران این عرصه گفتند یخ‌ها در روابط ایران و روسیه آب شد و روابط با جمهوری آسیای مرکزی و قفقاز شکل گرفت و روابط بهتری با فدراسیون روسیه شکل گرفت مجموعه فراز و فرود‌هایی که در طول ۳۰ سال گذشته در روابط با روسیه بوده را در نظر نگیریم می‌شود گفت در همه این سال‌ها روابط خوب بوده شاید آغاز این دوره را سفر مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی ذکر کرد که ۳۰ سال پیش انجام شد در همین فصل تابستان ایشان هنوز رئیس مجلس شورای اسلامی بود پیدا بود که رئیس جمهور خواهد بود.
مجری: دیدار تاریخی بود آقای ولایتی ایشان را همراهی کردند
سنایی: بسیار سفر تاریخی شد در پایان شوروی این سفر انجام شد و خب اسناد بسیار مهمی امضا شد شاید بشود گفت هنوز یا حداقل تا دو دهه روابط ایران و روسیه تحت تاثیر اسنادی بود که در این سفر امضا شد.
تحول کمی و کیفی روابط تهران - مسکو از سال ۹۳
مجری: خصوصا بعد اتفاق تبادل نامه‌هایی که آورده بود برای حضرت امام از این طرف نامه‌ای که آیت الله جوادی و دباغ ارسال کرده بودند به شوروی آن موقع بعد از آن اتفاقات خلاصه اتفاق تاریخی به شمارمی آمد
سنایی: می‌شود گفت شوروی در حال زوال بود و این سفر و اسنادی که امضا شد بنیان‌های شکل گیری یک دوره جدید را گذاشت که دوره جدید ویژگی خودش را دارد و این دوره را می‌شود به بازه‌های زمانی متفاوتی تقسیم کرد می‌خواهم بگویم تا ۱۳۹۲ هم که من اواخر ۱۳۹۲ اینجا به عنوان سفیر آمدم سال‌های پیش از این روابط خوب بوده، ولی فراز و فرود‌هایی داشته، ولی از ۱۳۹۳ به بعد روابط دچار تحول کیفی و کمی شد که یک مقدار متمایز هست از دوره پیش از آن.
سفیری در روسیه فقط یک پست سیاسی نیست
مجری: فارغ از مباحث معاصری که اتفاق افتاده شما عهده دار مسئولیت نمایندگی کشوری شدید که مردم آن کشور شاید سابقه تاریخی خوبی از این کشور نداشته باشند به واسطه عهدنامه ترکمنچای و مواردی که بین روسیه تزاری و ایران آن زمان بود خود این ریشه ذهنیت‌های بین دو کشور این مسئولیت را سخت‌تر و یک مقدار حساس‌تر می‌کند به خاطر این که شما باید در کشوری خدمت بکنید که مردم شما به هر حال این سابقه ذهنی را دارند جزو تاریخ ماست
سنایی: واقعا شما به یک نکته جالبی اشاره کردید و شاید تا جایی که به ذهنم میاد اولین کسی هستید که در گفت‌وگو با بنده به یک نکته با این دقت و با این زاویه اشاره می‌کنید همین جوری است نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه و سفیر ایران در روسیه یک مسئولیت بزرگی است شما احساس می کنید که فقط یک پست سیاسی را نپذیرفتید بلکه دارید در تاریخ حرکت می‌کنید دارید در مقابل اذهان کشور اذهان مردم ایران اجرای وظیفه می‌کنید و من خودم به خصوص این حس را خیلی داشتم، چون تخصصم روسیه و مسائل اورآسیاست بخش‌های تلخ و شیرین تاریخی بسیاری را شما پشت سر دارید و به آن‌ها نگاه می‌اندازید مسئولیت خودتان را بازبینی می‌کنید و این که در این برهه چه وظیفه‌ای دارید.
مجری: ساختمان سفارت را دیدم مثل موزه است برای اینکه خیلی استنباط تملق از سمت شما و بینندگان نشود در مورد این توضیح نمی‌دهم اتفاقاتی که شما در سفارت ایران در مسکو را رقم زدید و آن ذوق و سلیقه‌ای تان را نشان می‌دهیم و مردم می‌بینند
سنایی: وظیفه بنده بوده این یک ثروت ملی است متعلق به کشور ماست متعلق به ملت ایران است به عنوان ثروت کشور نگاه کردیم اگر کاری شده انجام وظیفه است. (وارد مجموعه اتاق‌هایی شدیم که به شکل اساسی مرمت شده هم سقف کف و همه آثار و یکی از تابلو‌های خیلی زیبا اینجا جاده جنگی بین گرجستان و روسیه است و نقاشی به نام این را کشیده ۱۸۶۲ یعنی حدود نزدیک ۱۶۰ سال پی).
روابط ایران و روسیه در طول سه دهه گذشته روابط خوبی بوده
مجری: می‌خواهم به روابط بین دو کشور برسم مخصوصا از زمانی که حضرتعالی مسئول شدید این شش سال گذشته شش سال پر از افت و خیز در روابط ایران با دنیا بوده قطعا روسیه نقش آفرین بوده من فکر می‌کنم سه دوره بسیار مهمی را در دوره مسئولیت خودتان در روسیه پشت سر داشتید که یکی از آن دوره‌ها در زمان مذاکرات مربوط به برجام بوده در زمان تصویب برجام یک دوره بسیار مهم دیگری داشتیم و در دوره بعدی که به ذهن من می‌رسد دوره پسابرجام هست با توجه به سابقه قبلی روابط مان در زمانی که شما مسئولیت را برعهده داشتید نگاه به روس‌ها چه طور بوده آن‌ها یک جورایی چند قطع نامه برعلیه ایران را درش شراکت داشتند چه طور شده به این رسیده قطع نامه‌های بعدی را وتو می‌کنند و یک جوری با سیاست‌های ایران هم سو می‌شوند برای ما این فضای ذهنی دیپلمات‌های ارشد روس را ترسیم کنید
سنایی: همین طور که اشاره کردم روابط ایران و روسیه در طول سه دهه گذشته روابط خوبی بوده و تعامل در آن برقرار بوده در عین حال به اذعان همه ناظرین روابط ایران و روسیه و پژوهشگران این عرصه هم این روابط طی سال‌های اخیر دچار تحول کیفی و کمی قابل توجهی شده این تحول شما برای بررسی یک روابط یک شاخص‌های مختلفی را باید بررسی کنید و فکر کنید که اگر ۲۰، ۳۰ شاخص را برای بررسی یک روابط تعیین کنیم در عموم این شاخص‌ها تحول قابل توجهی رخ داده اگر دیدار‌های سطح عالی را نگاه کنیم شکل بی سابقه‌ای دارد اصلا کلا همین طور که مسئولین کشور چند بار اشاره کردند سطح روابط کنونی ما با روسیه سطح بی سابقه‌ای در طول تاریخ است.
مجری:۸ بار روسای کشور‌ها به کشور‌های همدیگر سفر کردند ۵ بار روحانی ۳ بار پوتین دیدار داشتند در سطح رهبران دیدار داشتند و پوتین را رهبر انقلاب به دیدار پذیرفتند ۱۷ بار در کشور‌های ثالث دیدار داشتند
سنایی: بله، برای امسال هم حداقل دو بار ملاقات دیگر هم خواهد بود.
افزایش ۱۰ برابری ویزای گردشگری بین ایران و روسیه
مجری: یک مقدار برگردم به ابتدای بحث به هر حال در روابط بین دو کشور مهمترین نوع رابطه به غیر از روابط سیاسی روابط فرهنگی است مثل همین حوزه فرهنگی برای جذب توریست به ایران.
سنایی: در حوزه توریسم و گردشگر افزایش ده برابری داشتیم یعنی مجموعه گردشگری که بین ایران و روسیه ویزای گردشگری که در سال ۹۲ صادر شده بود کمتر از ده هزار بوده در سال ۱۳۹۶ به نزدیک ۱۰۰ هزار نفر رسید.
مجری( در حالی که بخش محوطه سفارت نشان داده می شود): سفارت محوطه خوبی دارد
سنایی: غیر از بخش اصلی ساختمان روبه رو هست ساختمان کنسولگری و بخشی از رایزنی‌ها آنجاست این طرف ساختمان قدیمی است محوطه نسبتا بزرگی است البته یک ایراد اساسی دارد این که ساختمان‌های زیادی بهش مشرف هستند.
آغاز مراحل ساخت ۴ نیروگاه حرارتی در هرمزگان
مجری: یکی از اتفاقات بسیار مهمی که در دستگاه دیپلماسی ایران افتاده توجه خاص مقام عالی وزارت امور خارجه به مباحث اقتصادی است و تشکیل معاونت اقتصادی در سطح وزارت خارجه همان طور که عنایت و توجه دارید امسال سال رونق تولید است و سال‌های قبل به فراخور هر سال ما شعار‌های اقتصادی را برای سیاست‌های کلی نظام داشتید و خط سیر مسیر کشور برمبنای گره گشایی از مسائل اقتصادی طراحی و ترسیم شده من می‌خواهم به بخش روابط اقتصادی برسم هر چند فرمودید یک مقدار ما در روابط اقتصادی بین دو کشور ضعف داریم قبلش با همین صحبت و از فرمایش شما وام بگیرم و از شما بپرسم مهمترین مشکلات برای توسعه روابط اقتصادی کجاست؟
سنایی: من البته فهم خودم را عرض می‌کنم که در پاسخ به این سوالتان که مشکل کجاست ما اقداماتی که صورت دادیم و پیگیری‌هایی که کردیم نمی‌توانم بگویم فقط حوزه سیاست را پیگیری کردیم حوزه امنیت را پیگیری کردیم حوزه دفاعی را پیگیری کردم یا در بخش اقتصادی پیگیری کمتری داشتیم بلکه می‌توانم بگویم این دو بخش را حوزه اقتصادی و تجاری و حوزه‌های دیگر را به موازات هم پی بردیم حتی می‌شود گفت که وقت بیشتری و انرژی بیشتری صرف بخش اقتصادی و تجاری کردیم من خاطرم هست که سال ۹۳-۹۴ که تازه کار را شروع کرده بودیم ساختمان سفارت اتاق‌های سفارت سالن‌های سفارت یعنی همه اتاق بی تو بی بود نه این که فقط جلساتی که می‌گذاشتیم نشست‌هایی که می‌گذاشتیم در همین سال ده‌ها نشست سرپا برگزار شده افراد مختلف را برگزارکردیم بعدش اتاق‌های پایین را در اختیارشان قرار دادیم بی تو بی دو طرفه با هم گفت‌وگو کنند به خصوص در دوره‌ای که یک مقدار روسیه با ترکیه هم مشکل داشت و تحریم‌هایی که برای ترکیه وضع کرده بود برای کار‌های صادراتی از ترکیه، خیلی خاص هر جایی که احساس می‌کردیم اینجا گره‌ای است باید باز شود قدمی است باید برداشته شود اینجا باید سندی امضا شود ورود کردیم منتهی خروجیش پروژه‌های دولتی بد نیست وام ۵ میلیارد دلاری از طرف روسیه اعتبار دولتی پیش بینی شده که البته روسیه بروکراسی خودش را دارد مشکلاتی در اجرای این کار هست اما این توافق وجود دارد و کم و بیش عمل می‌شود از این محل ۴ نیروگاه حرارتی در استان هرمزگان باید ساخته شود که کار آن کم و بیش آغاز شده در حوزه انرژی صلح آمیز هسته‌ای دو نیروگاه بوشهر در حال ساخت است در راه آهن برای برقی کردن راه آهن گرمسار اینچه برون بیش از یک میلیارد دلار از همین اعتبار پیش بینی شده و کار‌های مقدماتی انجام شده در راه آهن همکاری خوبی داریم قرارداد ساخت و تولید مشترک بیش از ۶ هزار واگن باری داریم در روسیه که بخشیش اجرا شده که باید صادر بشود بخش تولید مشترکش هم در حال ایجاد تمهیداتش هستند طرفین، منظور شرکت راه آهن ایران و روسیه یک شرکت مشترک در حال تاسیس دارند با توجه به پروژه راهگذار شمال جنوب که داریم در حوزه دفاعی پروژه‌ها خوب پیش رفته و خوب پیش می‌رود در برخی عرصه‌های دیگر هم در حوزه انرژی در حوزه‌های دیگر بخش‌هایی که کمتر می‌توانیم خبری کنیم پروژه‌های دولتی خوبی داریم یکی از اتفاقاتی که در این دوره افتاد عرض کردم اگر سه طبقه تنظیم کنیم یکی امضای اسناد و توافقات دولتی در این زمینه واقعا آنچه متصور بوده انجام شده مثلا یکی برای اولین بار در تاریخ روابط ما سه سال پیش مجوز صادرات مواد لبنی دامی و آبزیان را از ایران گرفتیم یعنی شرکت‌های ایرانی برای صادرات اجازه پیدا کردند تعرفه ۸ قلم کالا صفر شد مثلا پسته، کشمش و خرما که یکی از صادرات اصلی از جمله صادرات اصلی ایران هستند تعرفه شان سه سال است صفر است در عرصه‌های ایجاد تمهیدات و امضای اسناد کار‌های اساسی شده یا کریدور سبز گمرکی امضا شده در عرصه پروژه‌های دولتی پروژه‌های جدیدی ایجاد شده، اما بزرگترین مشکل مان بخش خصوصی و بخش ساختار کمپانی‌ها و بخش خصوصی دو کشور هست که بخش مهمی است یعنی همه آنچه پیش از این هست از امضای سند تا موارد دیگر برای این است بخش خصوصی دو کشور به هم متصل بشوند در این زمینه ضعف داریم البته یک دلیل عینی در روابط ایران و روسیه هست که کار را دشوار می‌کند این که طرف‌های اصلی تجاری روسیه ایران عموما خریداران انرژی شان هستند این دو کشور هر دو صادر کننده انرژی هستند و به راحتی تبادلات تجاری شان افزایش پیدا نمی‌کند اگر معیار را صادرات ایران به روسیه قرار بدهیم تحول خوبی رخ داده یعنی ما اگر سهم مان از حجم مبادلات حدود ده درصد بوده رشد قابل توجهی یعنی صادرات ایران به روسیه مثلا از مجموعه حجم مبادلتمان حدود ۱۰۰ میلیون دلار صادرات ایران به روسیه بوده، ولی الان بیش از ۴ برابر هست از آن حجمی که وجود داشته صد میلیون به بالای ۴۰۰ میلیون رسیده حجم مبادلات رشد داشته در طول سال‌های گذشته منتهی رشد جزیی بوده مثلا ۳۰ درصد داشتیم ده درصد داشتیم ۸ درصد داشتیم، اما در داخل این افزایش حجم مبادلات که خیلی جدی نبوده حجم افزایش صادرات ایران به روسیه قابل توجه بوده است.
مجری: بعد از تحریم‌هایی که اخیرا برعلیه روسیه وضع شده یک بازار بسیار خوبی برای محصولات کشاورزی در روسیه ایجاد شده برای محصولات ایرانی برای کالای کشاورزی ایران بیشتر نگاه‌ها برای صادرات در کشورمان بر روی محصولات نفتی گاز پتروشیمی باشد که بحث اقتصاد دولتی است در بحث خصوصی نگاه روی زعفران پسته و فرش است برای محصولات کشاورزی این بازاری که ایجاد شده چه برنامه‌ای دارید برای این که سهم بیشتری از این بازار داشته باشیم؟
سنایی: آن اتفاقی که افتاد اگر ما ظرفیت داشتیم و امکان مدیریت داشتیم عرض می‌کنم ظرفیت باید ببینیم چرا حجم کار‌های صادراتی در حوزه میوه، تره بار، خشکبار مجموع حجمی که کشور امکان صادرات دارد چه قدر است اتفاقی که افتاد تحریمی که شد امکان ورود گسترده را برای ایران در بازار روسیه ایجاد می‌کرد که نشد.
نتوانستیم یک شرکت ایرانی پیدا کنیم که بتواند به روسیه تعهد کالا بدهد
مجری: چه محصولاتی نیاز داشتند؟
سنایی: همه چیز نیاز داشتند از محصولات لبنی دامی، آبزیان، روسیه به دلیل شرایط اقلیمی بخش عمده‌ای از محصولات غذایی و میوه و تره بارش را وارد می‌کند امکان کشت ندارد غلات صادرات می‌کند یکی از صادرکنندگان اصلی غلات روسیه است بیش از صد میلیون تن غله تولید می‌کند، ولی مرکبات ندارد مرغ ماهی پنیر شیر میوه و تره بار ۳۰ درصدی در جنوب سوریه تولید می‌شود ۷۰ درصد مصرف این جمعیت بالای ۱۴۰ میلیون وارد می‌شود من اگر خیلی صادقانه بخواهم بگویم در همین ساختمانی که ما و شما الان مصاحبه می‌کنیم وزرای مربوطه هم قرار گذاشتیم مربوطه ایرانی با طرف روسی، طرف روسی کالا می‌خواست و یک طرف صادر کننده‌ای که قرارداد ۴، ۵ ساله باهاش امضا کند ما طرفی نمی‌توانستیم پیدا کنیم یعنی نه مقام دولتی ایران، مقام دولتی ایران می‌گوید همه جور به بخش خصوصی کمک می‌کند اختیار چیزی را برای امضا ندارم و نه یک کمپانی ایرانی پیدا کردیم عموم شرکت‌هایی که تلاش می‌کنند از طرف ایران امکاناتشان جزئی است امکان این که یک تعهد بلند مدت بدهد طرف روس می‌خواست که بخشی از یک درصدی از یک فروشگاه زنجیره‌ای که از مسکو تا سیبری پوشش می‌دهد را به ایران اختصاص بدهد می‌گفت سه درصد گوجه را حاضرم از ایران بخرم سه درصد کاهو و گوجه سه درصد مورد نیاز فروشگاه را منتهی هیچ طرف ایرانی صادقانه بگویم که ما ندیدیم یعنی یک بخش خصوصی ایرانی، بخش خصوصی ایرانی برای فعالیت هایشان با مشکلات زیادی دست به گریبان هستند خروجیش این است که ما نه یک اقتصاد صادراتی دولتی قوی داریم مثلا ویتنام ایران را دارد.
مجری: نمی‌شد یک تعداداز تولیدکنندگان گوجه با هم در ایران شرکت تعاونی داشته باشند
سنایی: تعاونی‌ها هم آمدند بخش بدبینانه گفتم می‌توانیم خوشبینانه ببینیم فروشگاه‌های مسکو بهترین پنیر‌های ایرانی گوچه وخیار می‌بینید افزایش پیدا کرده باید بلند مدت نگاه کرد برنامه زیادی است این که این اسناد امضا شده این که ما عجله داریم گاهی که یک تحول اساسی ایجاد کنیم بعد به هم می‌زنیم این هم ضرورتی ندارد طرف روس راضی است حجم مبادلات باید خیلی بیش از این باشد نقطه ضعف روابط ماست، ولی این هست که حجم مبادلات با وجود اینکه دو قلم اساسی سه قلم اساسی طی چند سال گذشته از مبادلات ما حذف شد صادرات شمش فولاد روسیه به ایران که در برخی از سال‌ها بیش از ۳۰ درصد کل حجم مبادلات ما صادرات شمش فولاد بود ایران سه سال پیش به خودکفایی رسید صادرات هم می‌کند صادرات گندم روسیه به ایران که قلم اساسی صادراتی بوده حذف شده صادرات سیمان ایران به روسیه جز سیمان سفید حذف شده از همه کشور‌ها صادرات سیمان بود در روسیه صنعت ساختمان کاهش پیدا کرده و تولید سیمان بالا رفت با وجود حذف این‌ها حجم مبادلات رو به افزایش است.
مجری: شما بفرمایید که در روسیه به چه محصول‌ها و چه کالا‌های ایرانی نیاز دارند؟ یک نقش آفرینی برای رسانه ملی می‌خواهم قائل شوم سفارت ایران چه خدماتی را می‌تواند به تجار و بازرگانان و کسانی که می‌خواهند محصولات تولیدی ایران را به روسیه صادر کنند چه خدماتی می‌دهید؟
مجری: در خصوص کالای دانش بنیان و تبادلات علمی و فناوری چه کار‌هایی اتفاق افتاده؟ ما الان در پارک‌های علم و فناوری کشورمان محصولات دانش بنیان زیادی داریم که تولید انبوه شدند قیمت شان پاینتر از نمونه خارجی است چه قدر به کالای دانش بنیان ما نیاز دارند
سنایی: یکی از حوزه‌هایی است همکاری داریم، ولی باید گسترش پیدا کند در روز‌های آتی هم بخش قابل توجهی از این شرکت‌ها در نمایشگاه‌های روسیه شرکت خواهند کرد به خصوص در شرایط تحریم و فشار‌هایی که داریم فکر می‌کنم هم شرکت‌های دانش بنیان ما هم شرکت‌هایی که در حوزه مهندسی هم دستاورد‌های خوبی داشته اند ما ظرفیت بالایی داریم ما هم درصدد معرفی شان به طرف‌های روسی مواجه کردنشان با روس‌ها هستیم یکی از عرصه‌هایی است که همکاری هست، اما می‌تواند گسترش جدی پیدا کند.
روابط بانکی ما با روسیه خوب است
مجری: یکی از موضوعات مهمی برای توسعه اقتصادی در روابط دو کشور بحث روابط بانکی هست یکی از مسائلی که ما داریم بحث روابط بانکی است و تاکیدات که شده برای حذف دلار از معاملات فی مابین روی این موضوع به توافقاتی رسیدیم برای تسهیل روابط بانکی چه اتفاقاتی افتاده؟ آیا می‌شود روبل و ریال جایگزین دلار بشود یا حتی یورو
سنایی: ما روابط بانکی مان با روسیه خوب است بانک مرکزی ما می‌گوید بهترین روابط با روسیه ست یعنی از دوره‌ای که بانک‌های روسیه کلا همکاری با ایران را متوقف کردند رسیدیم به بانک‌های اصلی روسیه با ایران کار می‌کنند البته فشار‌های اخیر تاثیر خودش را دارد، ولی تاثیر قابل توجهی نبوده در حوزه مبادله با ارز‌های ملی هم گام برمی داریم در حال رشد هم هست یک سیاست پذیرفته شده از هر دو طرف هست و درصد قابل توجهی الان از مبادلات دو کشور با ارز‌های ملی است.
نمی‌شود امیدی به اینستکس بست
مجری: ظاهرا روسیه تمایل دارد به اینستکس بپیونددد، ولی اروپایی‌ها با پیوستن روسیه به اینستکس مخالفند می‌تواند اینستکس روابط تجاری ایران را تسهیل کند این توانایی را برای رفع مشکلات دارد؟
سفیر: وجود اینستکس و وقوع اینستکس اتفاق منفی نیست اتفاق مثبتی است و باید به شکل گیری آن کمک کرد، ولی امیدی هم نمی‌شود به اینستکس بست با توجه به واقعیات جاری امیدی هم نمی‌شود به آن بست بعضی اتفاقات ارزش اقتصادی شان را نباید دید ارزش حقوقی، سیاسی، اخلاقی دارند.
مجری: به غیر از موضوع برجام تحولات منطقه باعث همگرایی بیشتر ایران و روسیه شده از جمله تحولات سوریه از جمله آن نگاه یا تنش‌هایی که بین روسیه و اروپا بوده یا اتفاقات دیگر باعث شده همگرایی بیشتری بین ایران و روسیه اتفاق بیفتد فکر می‌کنید که با توجه به آن اتفاقاتی که در برجام افتاده و این که ایران تصمیم گرفته با توجه به عهدشکنی ایالات متحده آمریکا و عدم عمل به تعهداتشان کشور‌های دیگر خصوصا اروپایی‌ها به برجام فکر می‌کنید کاهش تعهدات ایران در برجام چه تاثیری در روابط ایران و روسیه دارد؟
سنایی: روسیه خیلی آشکارا به این نکته اشاره می‌کند که علاقه‌مند نیست اوضاع تشدید شود و در واقع اشاره می‌کنند که اگر شما کار را در برجام سخت کنید کار بر ما هم سخت خواهد شد برای ما هم سخت است سعی کنید دست‌های ما را نبندید.
مجری: در نشست‌هایی که داشتید در مجامعی که بودید نظر کارشناسان نظامی روسیه نظر سیستم نظامی روسیه در خصوص توان نظامی جمهوری اسلامی ایران چه هست شما چیزی شنیدید؟
سنایی: فکر می‌کنم توان دفاعی ایران مورد توجه همه کشور‌های دنیا قرار گرفته پهپادی که از آمریکا سقوط کرد جلوی چشم همه دنیا این توان گذاشته شد.
مجری: متشکرم در این گفتگو شرکت کردید. به نظر شما با توجه به اتفاقاتی که شاهدش هستیم تحولات منطقه و اتفاقات مربوط به برجام و همه آن نکاتی که حضرتعالی رصد می‌کنید ما چشم انداز روابطمان با فدراسیون روسیه چگونه خواهد بود آینده روابط را چه طور می‌بینید؟
سنایی: واقعیت این است که یکی از خلا‌هایی که در روابط وجود دارد و من اخیرا هم به آن در یکی از نشست‌ها اشاره کردم این است که ما به ایده پردازی در روابط دو کشور نیاز داریم به کمک‌های فکری نیاز داریم در آن جلسه به این شکل اشاره کردم که دست اندرکاران روابط ایران و روسیه بسیار مشغول کار‌های اجرایی هستند یعنی انجام سفر‌ها تبادلات رایزنی‌ها نگاه کنید هر روز هر هفته چیزی در حال رخ دادن است صرف اینکه به روسیه نمی‌شود اعتماد کرد خب که چی به کی می‌شود اعتماد کرد اصلی یعنی چی به کشوری نمی‌شود اعتماد کرد آن کسی که این صحبت را می‌کند می‌گوید که به کی می‌شود اعتماد کرد به آمریکا و انگلیس و فرانسه می‌شود اعتماد کرد.
مجری: طبیعی است هر کشوری به دنبال منافع ملی خودش است
سنایی: بله اصلا اتحادی بین کشور‌ها نیست نمی‌شود دو کشوری را مثال زد در دنیای فعلی با هم متحد هستند.
مجری: در عین اشتراکات افتراقات است
سنایی: بله بیشتر اشترکات الان باب است
مجری:چشم انداز برای روابط ایران و روسیه روشن است
سنایی: حتما بله.
مجری: خیلی متشکرم این فرصت برای حضرتعالی هست تا هر آنچه می‌خواهید با مردم ایران کسانی که نمایندگی آن‌ها را دارید به عنوان کسانی که در مهد تمدن غرب آسیا زندگی می‌کنند نمایندگی شان را در روسیه دارید این فرصت برای شما هست که با مردم کشور جمهوری اسلامی ایران کشور خودتان کشور من و ایران عزیز صحبت کنید
سنایی: ممنون هستم این فرصت را در اختیار بنده قرار دادید و سپاسگذارم از این که این فرصت را فراهم کردید که با مردم ایران گفتگو کنم کم و بیش هم از طریق رسانه هم از طریق فعالیت‌ها و دیدار‌هایی که صورت گرفته دوره که مجلس بودم چه به شکل رسانه چه به شکل واقعی مواجه بودم ما سرمایه گذاری بزرگی از فرهنگ و تمدن وارزش‌هایی که صاحب آن‌ها هستیم داریم و طبیعی است که آن‌ها یک سرمایه عظیمی برای ماست با مشکلات زیادی روبه رو هستیم عرصه سیاست خارجی تجارت خارجی گفتگو کردیم برای فعالیت جدی‌تر در این عرصه‌ها با مشکلاتی مواجه شدیم همیشه باید به این توجه کنیم همه این‌ها برای این است که مردم در این عرصه حضور پیدا کنند در بخش اقتصادی هم گفتم در بخش سیاسی فرهنگی گفتم این مذاکرات دولتی برای حضور نخبگان در عرصه فرهنگی علمی مقدمه‌ای باشد این اسناد اقتصادی باید برای حضور بخش خصوصی زمینه باشد ما در کشورمان پیشینه قابل توجه هست از فرهنگ و تمدن و تاریخ و ارزش‌ها و دین و انقلاب آنچه باید بهش افتخار می‌کنیم و به عنوان سرمایه می‌بینیم انگیزه‌ها بالاست در بخش‌های مختلف تلاش می‌شود من خیلی امیدوارم که در کشور به روش‌های علمی هم توجه کنیم باید بپذیریم که اداره یک ساختار انجام یک کار باید براساس روش‌های علمی باشد باید بپذیریم به تجربه دیگران توجه کنیم و به اصول و روش علمی پایبند باشیم اگر می‌خواهیم سیاست ورزی کنیم اگر می‌خواهیم تحصیل و کار کنیم اگر تجارت کنیم هر کاری می‌خواهیم انجام بدهیم به تجربه دیگران و به روش‌های علمی که هست توجه کنیم که از موفقیت بیشتری برخوردار شویم و این باعث می‌شود که ما ظرفیت هایمان را بیشتر عینیت ببخشیم باید امال‌ها و آرزوهایمان را بزرگ نگه داریم، ولی برای اجرای آن‌ها و واقعیت بخشیدن به آن‌ها بپذیریم باید از روش‌های علمی استفاده کنیم اگر توجه نکنیم بعد تاسف خواهیم خورد و احساس می‌کنیم که آنچنان باید نتوانستیم ایده ال هایمان را محقق کنیم این بحث کلی در همه عرصه هاست، ولی به عنوان نقطه ضعفی که احساس می‌کنم اشاره کردم ممنون هستم از این که وقتتان را مدتی در اختیار من گذاشتید و افتخار دارم این گفتگو را در خدمت شما داشتیم.
گروه سیاسی ؛ سری جدید برنامه «سفیران» کاری از شبکه پنج سیما، شامگاه جمعه ۱۸ مرداد با تهیه‌کنندگی و اجرای عبدالله عبدی، میزبان مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه بود.موسسه مطالعات ایران و اورآسیا را ایجاد کردم
مجری: سپاسگذارم از میزبانی که از تیم برنامه سفیران در مسکو داشتید. من مصاحبه‌های قبلی شما را مطالعه کردم چه شد شما به عنوان سفیر در روسیه منصوب شدید و خیلی خوب مسلط به زبان روسی هستید؟
سنایی: ابتدا این که خوشحالم که در خدمت شما هستیم و امکان این گفت‌وگو فراهم شده است. در مورد زبان روسی می‌توانم بگویم دو دلیل دارد یکی اینکه دو ماموریت پیش از این در این حوزه اورآسیا بودم یکی دهه ۷۰ شمسی در قزاقستان بودم یک چهار سالی و دهه ۸۰ شمسی در مسکو بودم باز یک چهار سال ماموریت داشتم و دهه ۹۰ به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران اینجا آمدم البته این تنها دلیل نیست کار‌های دانشگاهی و پژوهشی که داشتم در راستای همین فعالیت‌های اجرایی بوده است هم پایان نامه کارشناسی ارشدم هم رساله دکتریم در رشته روابط بین الملل و علوم سیاسی مرتبط با این حوزه جغرافیایی است علاوه بر اینکه یک موسسه‌ای در ۱۳۸۳ در ایران موسسه غیردولتی به نام موسسه مطالعات ایران و اورآسیا ایجاد کردم که احتمالا با آن فعالیت‌هایش آشنا هستید در دانشگاه تهران هم ۱۳۸۳ عضو هیئت علمی شدم و در آنجا هم باز در دانشکده حقوق و علوم سیاسی گروه مطالعات منطقه‌ای همین حوزه را تدریس می‌کردم و زبان روسی هم البته در آن دانشکده و در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران چند سالی تدریس کردم و نهایتا در دانشکده مطالعات جهان که آنجا نهایتا استخدام رسمی شدم.
مجری: پس با اشراف کامل تشریف آوردید به عنوان نماینده ایران در مسکو
سنایی: مجموعه‌ای از این سوابق باعث این تصمیم شد.
سنایی: مجموعه‌ای از این سوابق باعث این تصمیم شد.
آب شدن یخ روابط ایران و روسیه با فروپاشی شوروی
مجری: حدود ۶ سال است در روسیه به عنوان نماینده ایران مشغول خدمت هستید زمانی که تشریف آوردید سطح روابط چه طور بود؟
سنایی: روابط ما با روسیه را به این شکل می‌شود توصیف کرد بعد از فروپاشی شوروی چنانچه پژوهشگران این عرصه گفتند یخ‌ها در روابط ایران و روسیه آب شد و روابط با جمهوری آسیای مرکزی و قفقاز شکل گرفت و روابط بهتری با فدراسیون روسیه شکل گرفت مجموعه فراز و فرود‌هایی که در طول ۳۰ سال گذشته در روابط با روسیه بوده را در نظر نگیریم می‌شود گفت در همه این سال‌ها روابط خوب بوده شاید آغاز این دوره را سفر مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی ذکر کرد که ۳۰ سال پیش انجام شد در همین فصل تابستان ایشان هنوز رئیس مجلس شورای اسلامی بود پیدا بود که رئیس جمهور خواهد بود.
مجری: دیدار تاریخی بود آقای ولایتی ایشان را همراهی کردند
سنایی: بسیار سفر تاریخی شد در پایان شوروی این سفر انجام شد و خب اسناد بسیار مهمی امضا شد شاید بشود گفت هنوز یا حداقل تا دو دهه روابط ایران و روسیه تحت تاثیر اسنادی بود که در این سفر امضا شد.
تحول کمی و کیفی روابط تهران - مسکو از سال ۹۳
مجری: خصوصا بعد اتفاق تبادل نامه‌هایی که آورده بود برای حضرت امام از این طرف نامه‌ای که آیت الله جوادی و دباغ ارسال کرده بودند به شوروی آن موقع بعد از آن اتفاقات خلاصه اتفاق تاریخی به شمارمی آمد
سنایی: می‌شود گفت شوروی در حال زوال بود و این سفر و اسنادی که امضا شد بنیان‌های شکل گیری یک دوره جدید را گذاشت که دوره جدید ویژگی خودش را دارد و این دوره را می‌شود به بازه‌های زمانی متفاوتی تقسیم کرد می‌خواهم بگویم تا ۱۳۹۲ هم که من اواخر ۱۳۹۲ اینجا به عنوان سفیر آمدم سال‌های پیش از این روابط خوب بوده، ولی فراز و فرود‌هایی داشته، ولی از ۱۳۹۳ به بعد روابط دچار تحول کیفی و کمی شد که یک مقدار متمایز هست از دوره پیش از آن.
سفیری در روسیه فقط یک پست سیاسی نیست
مجری: فارغ از مباحث معاصری که اتفاق افتاده شما عهده دار مسئولیت نمایندگی کشوری شدید که مردم آن کشور شاید سابقه تاریخی خوبی از این کشور نداشته باشند به واسطه عهدنامه ترکمنچای و مواردی که بین روسیه تزاری و ایران آن زمان بود خود این ریشه ذهنیت‌های بین دو کشور این مسئولیت را سخت‌تر و یک مقدار حساس‌تر می‌کند به خاطر این که شما باید در کشوری خدمت بکنید که مردم شما به هر حال این سابقه ذهنی را دارند جزو تاریخ ماست
سنایی: واقعا شما به یک نکته جالبی اشاره کردید و شاید تا جایی که به ذهنم میاد اولین کسی هستید که در گفت‌وگو با بنده به یک نکته با این دقت و با این زاویه اشاره می‌کنید همین جوری است نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه و سفیر ایران در روسیه یک مسئولیت بزرگی است شما احساس می کنید که فقط یک پست سیاسی را نپذیرفتید بلکه دارید در تاریخ حرکت می‌کنید دارید در مقابل اذهان کشور اذهان مردم ایران اجرای وظیفه می‌کنید و من خودم به خصوص این حس را خیلی داشتم، چون تخصصم روسیه و مسائل اورآسیاست بخش‌های تلخ و شیرین تاریخی بسیاری را شما پشت سر دارید و به آن‌ها نگاه می‌اندازید مسئولیت خودتان را بازبینی می‌کنید و این که در این برهه چه وظیفه‌ای دارید.
مجری: ساختمان سفارت را دیدم مثل موزه است برای اینکه خیلی استنباط تملق از سمت شما و بینندگان نشود در مورد این توضیح نمی‌دهم اتفاقاتی که شما در سفارت ایران در مسکو را رقم زدید و آن ذوق و سلیقه‌ای تان را نشان می‌دهیم و مردم می‌بینند
سنایی: وظیفه بنده بوده این یک ثروت ملی است متعلق به کشور ماست متعلق به ملت ایران است به عنوان ثروت کشور نگاه کردیم اگر کاری شده انجام وظیفه است. (وارد مجموعه اتاق‌هایی شدیم که به شکل اساسی مرمت شده هم سقف کف و همه آثار و یکی از تابلو‌های خیلی زیبا اینجا جاده جنگی بین گرجستان و روسیه است و نقاشی به نام این را کشیده ۱۸۶۲ یعنی حدود نزدیک ۱۶۰ سال پی).
روابط ایران و روسیه در طول سه دهه گذشته روابط خوبی بوده
مجری: می‌خواهم به روابط بین دو کشور برسم مخصوصا از زمانی که حضرتعالی مسئول شدید این شش سال گذشته شش سال پر از افت و خیز در روابط ایران با دنیا بوده قطعا روسیه نقش آفرین بوده من فکر می‌کنم سه دوره بسیار مهمی را در دوره مسئولیت خودتان در روسیه پشت سر داشتید که یکی از آن دوره‌ها در زمان مذاکرات مربوط به برجام بوده در زمان تصویب برجام یک دوره بسیار مهم دیگری داشتیم و در دوره بعدی که به ذهن من می‌رسد دوره پسابرجام هست با توجه به سابقه قبلی روابط مان در زمانی که شما مسئولیت را برعهده داشتید نگاه به روس‌ها چه طور بوده آن‌ها یک جورایی چند قطع نامه برعلیه ایران را درش شراکت داشتند چه طور شده به این رسیده قطع نامه‌های بعدی را وتو می‌کنند و یک جوری با سیاست‌های ایران هم سو می‌شوند برای ما این فضای ذهنی دیپلمات‌های ارشد روس را ترسیم کنید
سنایی: همین طور که اشاره کردم روابط ایران و روسیه در طول سه دهه گذشته روابط خوبی بوده و تعامل در آن برقرار بوده در عین حال به اذعان همه ناظرین روابط ایران و روسیه و پژوهشگران این عرصه هم این روابط طی سال‌های اخیر دچار تحول کیفی و کمی قابل توجهی شده این تحول شما برای بررسی یک روابط یک شاخص‌های مختلفی را باید بررسی کنید و فکر کنید که اگر ۲۰، ۳۰ شاخص را برای بررسی یک روابط تعیین کنیم در عموم این شاخص‌ها تحول قابل توجهی رخ داده اگر دیدار‌های سطح عالی را نگاه کنیم شکل بی سابقه‌ای دارد اصلا کلا همین طور که مسئولین کشور چند بار اشاره کردند سطح روابط کنونی ما با روسیه سطح بی سابقه‌ای در طول تاریخ است.
مجری:۸ بار روسای کشور‌ها به کشور‌های همدیگر سفر کردند ۵ بار روحانی ۳ بار پوتین دیدار داشتند در سطح رهبران دیدار داشتند و پوتین را رهبر انقلاب به دیدار پذیرفتند ۱۷ بار در کشور‌های ثالث دیدار داشتند
سنایی: بله، برای امسال هم حداقل دو بار ملاقات دیگر هم خواهد بود.
افزایش ۱۰ برابری ویزای گردشگری بین ایران و روسیه
مجری: یک مقدار برگردم به ابتدای بحث به هر حال در روابط بین دو کشور مهمترین نوع رابطه به غیر از روابط سیاسی روابط فرهنگی است مثل همین حوزه فرهنگی برای جذب توریست به ایران.
سنایی: در حوزه توریسم و گردشگر افزایش ده برابری داشتیم یعنی مجموعه گردشگری که بین ایران و روسیه ویزای گردشگری که در سال ۹۲ صادر شده بود کمتر از ده هزار بوده در سال ۱۳۹۶ به نزدیک ۱۰۰ هزار نفر رسید.
مجری( در حالی که بخش محوطه سفارت نشان داده می شود): سفارت محوطه خوبی دارد
سنایی: غیر از بخش اصلی ساختمان روبه رو هست ساختمان کنسولگری و بخشی از رایزنی‌ها آنجاست این طرف ساختمان قدیمی است محوطه نسبتا بزرگی است البته یک ایراد اساسی دارد این که ساختمان‌های زیادی بهش مشرف هستند.
آغاز مراحل ساخت ۴ نیروگاه حرارتی در هرمزگان
مجری: یکی از اتفاقات بسیار مهمی که در دستگاه دیپلماسی ایران افتاده توجه خاص مقام عالی وزارت امور خارجه به مباحث اقتصادی است و تشکیل معاونت اقتصادی در سطح وزارت خارجه همان طور که عنایت و توجه دارید امسال سال رونق تولید است و سال‌های قبل به فراخور هر سال ما شعار‌های اقتصادی را برای سیاست‌های کلی نظام داشتید و خط سیر مسیر کشور برمبنای گره گشایی از مسائل اقتصادی طراحی و ترسیم شده من می‌خواهم به بخش روابط اقتصادی برسم هر چند فرمودید یک مقدار ما در روابط اقتصادی بین دو کشور ضعف داریم قبلش با همین صحبت و از فرمایش شما وام بگیرم و از شما بپرسم مهمترین مشکلات برای توسعه روابط اقتصادی کجاست؟
سنایی: من البته فهم خودم را عرض می‌کنم که در پاسخ به این سوالتان که مشکل کجاست ما اقداماتی که صورت دادیم و پیگیری‌هایی که کردیم نمی‌توانم بگویم فقط حوزه سیاست را پیگیری کردیم حوزه امنیت را پیگیری کردیم حوزه دفاعی را پیگیری کردم یا در بخش اقتصادی پیگیری کمتری داشتیم بلکه می‌توانم بگویم این دو بخش را حوزه اقتصادی و تجاری و حوزه‌های دیگر را به موازات هم پی بردیم حتی می‌شود گفت که وقت بیشتری و انرژی بیشتری صرف بخش اقتصادی و تجاری کردیم من خاطرم هست که سال ۹۳-۹۴ که تازه کار را شروع کرده بودیم ساختمان سفارت اتاق‌های سفارت سالن‌های سفارت یعنی همه اتاق بی تو بی بود نه این که فقط جلساتی که می‌گذاشتیم نشست‌هایی که می‌گذاشتیم در همین سال ده‌ها نشست سرپا برگزار شده افراد مختلف را برگزارکردیم بعدش اتاق‌های پایین را در اختیارشان قرار دادیم بی تو بی دو طرفه با هم گفت‌وگو کنند به خصوص در دوره‌ای که یک مقدار روسیه با ترکیه هم مشکل داشت و تحریم‌هایی که برای ترکیه وضع کرده بود برای کار‌های صادراتی از ترکیه، خیلی خاص هر جایی که احساس می‌کردیم اینجا گره‌ای است باید باز شود قدمی است باید برداشته شود اینجا باید سندی امضا شود ورود کردیم منتهی خروجیش پروژه‌های دولتی بد نیست وام ۵ میلیارد دلاری از طرف روسیه اعتبار دولتی پیش بینی شده که البته روسیه بروکراسی خودش را دارد مشکلاتی در اجرای این کار هست اما این توافق وجود دارد و کم و بیش عمل می‌شود از این محل ۴ نیروگاه حرارتی در استان هرمزگان باید ساخته شود که کار آن کم و بیش آغاز شده در حوزه انرژی صلح آمیز هسته‌ای دو نیروگاه بوشهر در حال ساخت است در راه آهن برای برقی کردن راه آهن گرمسار اینچه برون بیش از یک میلیارد دلار از همین اعتبار پیش بینی شده و کار‌های مقدماتی انجام شده در راه آهن همکاری خوبی داریم قرارداد ساخت و تولید مشترک بیش از ۶ هزار واگن باری داریم در روسیه که بخشیش اجرا شده که باید صادر بشود بخش تولید مشترکش هم در حال ایجاد تمهیداتش هستند طرفین، منظور شرکت راه آهن ایران و روسیه یک شرکت مشترک در حال تاسیس دارند با توجه به پروژه راهگذار شمال جنوب که داریم در حوزه دفاعی پروژه‌ها خوب پیش رفته و خوب پیش می‌رود در برخی عرصه‌های دیگر هم در حوزه انرژی در حوزه‌های دیگر بخش‌هایی که کمتر می‌توانیم خبری کنیم پروژه‌های دولتی خوبی داریم یکی از اتفاقاتی که در این دوره افتاد عرض کردم اگر سه طبقه تنظیم کنیم یکی امضای اسناد و توافقات دولتی در این زمینه واقعا آنچه متصور بوده انجام شده مثلا یکی برای اولین بار در تاریخ روابط ما سه سال پیش مجوز صادرات مواد لبنی دامی و آبزیان را از ایران گرفتیم یعنی شرکت‌های ایرانی برای صادرات اجازه پیدا کردند تعرفه ۸ قلم کالا صفر شد مثلا پسته، کشمش و خرما که یکی از صادرات اصلی از جمله صادرات اصلی ایران هستند تعرفه شان سه سال است صفر است در عرصه‌های ایجاد تمهیدات و امضای اسناد کار‌های اساسی شده یا کریدور سبز گمرکی امضا شده در عرصه پروژه‌های دولتی پروژه‌های جدیدی ایجاد شده، اما بزرگترین مشکل مان بخش خصوصی و بخش ساختار کمپانی‌ها و بخش خصوصی دو کشور هست که بخش مهمی است یعنی همه آنچه پیش از این هست از امضای سند تا موارد دیگر برای این است بخش خصوصی دو کشور به هم متصل بشوند در این زمینه ضعف داریم البته یک دلیل عینی در روابط ایران و روسیه هست که کار را دشوار می‌کند این که طرف‌های اصلی تجاری روسیه ایران عموما خریداران انرژی شان هستند این دو کشور هر دو صادر کننده انرژی هستند و به راحتی تبادلات تجاری شان افزایش پیدا نمی‌کند اگر معیار را صادرات ایران به روسیه قرار بدهیم تحول خوبی رخ داده یعنی ما اگر سهم مان از حجم مبادلات حدود ده درصد بوده رشد قابل توجهی یعنی صادرات ایران به روسیه مثلا از مجموعه حجم مبادلتمان حدود ۱۰۰ میلیون دلار صادرات ایران به روسیه بوده، ولی الان بیش از ۴ برابر هست از آن حجمی که وجود داشته صد میلیون به بالای ۴۰۰ میلیون رسیده حجم مبادلات رشد داشته در طول سال‌های گذشته منتهی رشد جزیی بوده مثلا ۳۰ درصد داشتیم ده درصد داشتیم ۸ درصد داشتیم، اما در داخل این افزایش حجم مبادلات که خیلی جدی نبوده حجم افزایش صادرات ایران به روسیه قابل توجه بوده است.
مجری: بعد از تحریم‌هایی که اخیرا برعلیه روسیه وضع شده یک بازار بسیار خوبی برای محصولات کشاورزی در روسیه ایجاد شده برای محصولات ایرانی برای کالای کشاورزی ایران بیشتر نگاه‌ها برای صادرات در کشورمان بر روی محصولات نفتی گاز پتروشیمی باشد که بحث اقتصاد دولتی است در بحث خصوصی نگاه روی زعفران پسته و فرش است برای محصولات کشاورزی این بازاری که ایجاد شده چه برنامه‌ای دارید برای این که سهم بیشتری از این بازار داشته باشیم؟
سنایی: آن اتفاقی که افتاد اگر ما ظرفیت داشتیم و امکان مدیریت داشتیم عرض می‌کنم ظرفیت باید ببینیم چرا حجم کار‌های صادراتی در حوزه میوه، تره بار، خشکبار مجموع حجمی که کشور امکان صادرات دارد چه قدر است اتفاقی که افتاد تحریمی که شد امکان ورود گسترده را برای ایران در بازار روسیه ایجاد می‌کرد که نشد.
نتوانستیم یک شرکت ایرانی پیدا کنیم که بتواند به روسیه تعهد کالا بدهد
مجری: چه محصولاتی نیاز داشتند؟
سنایی: همه چیز نیاز داشتند از محصولات لبنی دامی، آبزیان، روسیه به دلیل شرایط اقلیمی بخش عمده‌ای از محصولات غذایی و میوه و تره بارش را وارد می‌کند امکان کشت ندارد غلات صادرات می‌کند یکی از صادرکنندگان اصلی غلات روسیه است بیش از صد میلیون تن غله تولید می‌کند، ولی مرکبات ندارد مرغ ماهی پنیر شیر میوه و تره بار ۳۰ درصدی در جنوب سوریه تولید می‌شود ۷۰ درصد مصرف این جمعیت بالای ۱۴۰ میلیون وارد می‌شود من اگر خیلی صادقانه بخواهم بگویم در همین ساختمانی که ما و شما الان مصاحبه می‌کنیم وزرای مربوطه هم قرار گذاشتیم مربوطه ایرانی با طرف روسی، طرف روسی کالا می‌خواست و یک طرف صادر کننده‌ای که قرارداد ۴، ۵ ساله باهاش امضا کند ما طرفی نمی‌توانستیم پیدا کنیم یعنی نه مقام دولتی ایران، مقام دولتی ایران می‌گوید همه جور به بخش خصوصی کمک می‌کند اختیار چیزی را برای امضا ندارم و نه یک کمپانی ایرانی پیدا کردیم عموم شرکت‌هایی که تلاش می‌کنند از طرف ایران امکاناتشان جزئی است امکان این که یک تعهد بلند مدت بدهد طرف روس می‌خواست که بخشی از یک درصدی از یک فروشگاه زنجیره‌ای که از مسکو تا سیبری پوشش می‌دهد را به ایران اختصاص بدهد می‌گفت سه درصد گوجه را حاضرم از ایران بخرم سه درصد کاهو و گوجه سه درصد مورد نیاز فروشگاه را منتهی هیچ طرف ایرانی صادقانه بگویم که ما ندیدیم یعنی یک بخش خصوصی ایرانی، بخش خصوصی ایرانی برای فعالیت هایشان با مشکلات زیادی دست به گریبان هستند خروجیش این است که ما نه یک اقتصاد صادراتی دولتی قوی داریم مثلا ویتنام ایران را دارد.
مجری: نمی‌شد یک تعداداز تولیدکنندگان گوجه با هم در ایران شرکت تعاونی داشته باشند
سنایی: تعاونی‌ها هم آمدند بخش بدبینانه گفتم می‌توانیم خوشبینانه ببینیم فروشگاه‌های مسکو بهترین پنیر‌های ایرانی گوچه وخیار می‌بینید افزایش پیدا کرده باید بلند مدت نگاه کرد برنامه زیادی است این که این اسناد امضا شده این که ما عجله داریم گاهی که یک تحول اساسی ایجاد کنیم بعد به هم می‌زنیم این هم ضرورتی ندارد طرف روس راضی است حجم مبادلات باید خیلی بیش از این باشد نقطه ضعف روابط ماست، ولی این هست که حجم مبادلات با وجود اینکه دو قلم اساسی سه قلم اساسی طی چند سال گذشته از مبادلات ما حذف شد صادرات شمش فولاد روسیه به ایران که در برخی از سال‌ها بیش از ۳۰ درصد کل حجم مبادلات ما صادرات شمش فولاد بود ایران سه سال پیش به خودکفایی رسید صادرات هم می‌کند صادرات گندم روسیه به ایران که قلم اساسی صادراتی بوده حذف شده صادرات سیمان ایران به روسیه جز سیمان سفید حذف شده از همه کشور‌ها صادرات سیمان بود در روسیه صنعت ساختمان کاهش پیدا کرده و تولید سیمان بالا رفت با وجود حذف این‌ها حجم مبادلات رو به افزایش است.
مجری: شما بفرمایید که در روسیه به چه محصول‌ها و چه کالا‌های ایرانی نیاز دارند؟ یک نقش آفرینی برای رسانه ملی می‌خواهم قائل شوم سفارت ایران چه خدماتی را می‌تواند به تجار و بازرگانان و کسانی که می‌خواهند محصولات تولیدی ایران را به روسیه صادر کنند چه خدماتی می‌دهید؟
سنایی: بخش اقتصادی سفارت ما که سه تا از همکاران را آنجا گذاشتیم سه رایزن سفارت در حوزه اقتصادی فعالیت می‌کنند به دلیل همین اهمیتی که برایمان بخش اقتصادی دارد و واقعا هیچ مراجعه‌ای را سعی می‌کنیم بدون پاسخ نگذاریم از ایمیل تا مراجعه حضوری نه که فرد را راهنمایی می‌کنند بلکه شخص تاجر محترم ایرانی که مراجعه می‌کند با طرف ذیربط روس مرتبط می‌کنند بسته به حوزه توانایی که دارد و در کنار این علاوه بر بخش اقتصادی که سفارت دارد سایت کاربردی اقتصادی ایجاد کردیم هم شرکت‌های روس هم ایرانی از اون استفاده می‌کنند که ظرفیت‌ها چیه به زبان فارسی ذکر شده در ایران چیه به زبان روسی برای طرف‌های روسی است در مجموع طرف‌های ایرانی گاهی گله می‌کنند کار کردن با روس‌ها و روسیه آسان نیست بالاخره هر جایی روانشناسی خاص خودش را دارد باید حوصله کرد من نکته‌ای که می‌توانم بگویم این است بخش‌ها و تجاری موفق هستند که عجله نمی‌کنند دوستان تاجر ایرانی که میان آن‌هایی که عجله نمی‌کنند موفق ترند یعنی بررسی می‌کنند شناخت کافی برایشان فراهم می‌شود بازاریابی می‌کنند این قاعده بازار تجاری خارجی است.
مجری: در خصوص کالای دانش بنیان و تبادلات علمی و فناوری چه کار‌هایی اتفاق افتاده؟ ما الان در پارک‌های علم و فناوری کشورمان محصولات دانش بنیان زیادی داریم که تولید انبوه شدند قیمت شان پاینتر از نمونه خارجی است چه قدر به کالای دانش بنیان ما نیاز دارند
سنایی: یکی از حوزه‌هایی است همکاری داریم، ولی باید گسترش پیدا کند در روز‌های آتی هم بخش قابل توجهی از این شرکت‌ها در نمایشگاه‌های روسیه شرکت خواهند کرد به خصوص در شرایط تحریم و فشار‌هایی که داریم فکر می‌کنم هم شرکت‌های دانش بنیان ما هم شرکت‌هایی که در حوزه مهندسی هم دستاورد‌های خوبی داشته اند ما ظرفیت بالایی داریم ما هم درصدد معرفی شان به طرف‌های روسی مواجه کردنشان با روس‌ها هستیم یکی از عرصه‌هایی است که همکاری هست، اما می‌تواند گسترش جدی پیدا کند.
روابط بانکی ما با روسیه خوب است
مجری: یکی از موضوعات مهمی برای توسعه اقتصادی در روابط دو کشور بحث روابط بانکی هست یکی از مسائلی که ما داریم بحث روابط بانکی است و تاکیدات که شده برای حذف دلار از معاملات فی مابین روی این موضوع به توافقاتی رسیدیم برای تسهیل روابط بانکی چه اتفاقاتی افتاده؟ آیا می‌شود روبل و ریال جایگزین دلار بشود یا حتی یورو
سنایی: ما روابط بانکی مان با روسیه خوب است بانک مرکزی ما می‌گوید بهترین روابط با روسیه ست یعنی از دوره‌ای که بانک‌های روسیه کلا همکاری با ایران را متوقف کردند رسیدیم به بانک‌های اصلی روسیه با ایران کار می‌کنند البته فشار‌های اخیر تاثیر خودش را دارد، ولی تاثیر قابل توجهی نبوده در حوزه مبادله با ارز‌های ملی هم گام برمی داریم در حال رشد هم هست یک سیاست پذیرفته شده از هر دو طرف هست و درصد قابل توجهی الان از مبادلات دو کشور با ارز‌های ملی است.
نمی‌شود امیدی به اینستکس بست
مجری: ظاهرا روسیه تمایل دارد به اینستکس بپیونددد، ولی اروپایی‌ها با پیوستن روسیه به اینستکس مخالفند می‌تواند اینستکس روابط تجاری ایران را تسهیل کند این توانایی را برای رفع مشکلات دارد؟
سفیر: وجود اینستکس و وقوع اینستکس اتفاق منفی نیست اتفاق مثبتی است و باید به شکل گیری آن کمک کرد، ولی امیدی هم نمی‌شود به اینستکس بست با توجه به واقعیات جاری امیدی هم نمی‌شود به آن بست بعضی اتفاقات ارزش اقتصادی شان را نباید دید ارزش حقوقی، سیاسی، اخلاقی دارند.
مجری: به غیر از موضوع برجام تحولات منطقه باعث همگرایی بیشتر ایران و روسیه شده از جمله تحولات سوریه از جمله آن نگاه یا تنش‌هایی که بین روسیه و اروپا بوده یا اتفاقات دیگر باعث شده همگرایی بیشتری بین ایران و روسیه اتفاق بیفتد فکر می‌کنید که با توجه به آن اتفاقاتی که در برجام افتاده و این که ایران تصمیم گرفته با توجه به عهدشکنی ایالات متحده آمریکا و عدم عمل به تعهداتشان کشور‌های دیگر خصوصا اروپایی‌ها به برجام فکر می‌کنید کاهش تعهدات ایران در برجام چه تاثیری در روابط ایران و روسیه دارد؟
سنایی: روسیه خیلی آشکارا به این نکته اشاره می‌کند که علاقه‌مند نیست اوضاع تشدید شود و در واقع اشاره می‌کنند که اگر شما کار را در برجام سخت کنید کار بر ما هم سخت خواهد شد برای ما هم سخت است سعی کنید دست‌های ما را نبندید.
مجری: در نشست‌هایی که داشتید در مجامعی که بودید نظر کارشناسان نظامی روسیه نظر سیستم نظامی روسیه در خصوص توان نظامی جمهوری اسلامی ایران چه هست شما چیزی شنیدید؟
سنایی: فکر می‌کنم توان دفاعی ایران مورد توجه همه کشور‌های دنیا قرار گرفته پهپادی که از آمریکا سقوط کرد جلوی چشم همه دنیا این توان گذاشته شد.
مجری: متشکرم در این گفتگو شرکت کردید. به نظر شما با توجه به اتفاقاتی که شاهدش هستیم تحولات منطقه و اتفاقات مربوط به برجام و همه آن نکاتی که حضرتعالی رصد می‌کنید ما چشم انداز روابطمان با فدراسیون روسیه چگونه خواهد بود آینده روابط را چه طور می‌بینید؟
سنایی: واقعیت این است که یکی از خلا‌هایی که در روابط وجود دارد و من اخیرا هم به آن در یکی از نشست‌ها اشاره کردم این است که ما به ایده پردازی در روابط دو کشور نیاز داریم به کمک‌های فکری نیاز داریم در آن جلسه به این شکل اشاره کردم که دست اندرکاران روابط ایران و روسیه بسیار مشغول کار‌های اجرایی هستند یعنی انجام سفر‌ها تبادلات رایزنی‌ها نگاه کنید هر روز هر هفته چیزی در حال رخ دادن است صرف اینکه به روسیه نمی‌شود اعتماد کرد خب که چی به کی می‌شود اعتماد کرد اصلی یعنی چی به کشوری نمی‌شود اعتماد کرد آن کسی که این صحبت را می‌کند می‌گوید که به کی می‌شود اعتماد کرد به آمریکا و انگلیس و فرانسه می‌شود اعتماد کرد.
مجری: طبیعی است هر کشوری به دنبال منافع ملی خودش است
سنایی: بله اصلا اتحادی بین کشور‌ها نیست نمی‌شود دو کشوری را مثال زد در دنیای فعلی با هم متحد هستند.
مجری: در عین اشتراکات افتراقات است
سنایی: بله بیشتر اشترکات الان باب است
مجری:چشم انداز برای روابط ایران و روسیه روشن است
سنایی: حتما بله.
مجری: خیلی متشکرم این فرصت برای حضرتعالی هست تا هر آنچه می‌خواهید با مردم ایران کسانی که نمایندگی آن‌ها را دارید به عنوان کسانی که در مهد تمدن غرب آسیا زندگی می‌کنند نمایندگی شان را در روسیه دارید این فرصت برای شما هست که با مردم کشور جمهوری اسلامی ایران کشور خودتان کشور من و ایران عزیز صحبت کنید
سنایی: ممنون هستم این فرصت را در اختیار بنده قرار دادید و سپاسگذارم از این که این فرصت را فراهم کردید که با مردم ایران گفتگو کنم کم و بیش هم از طریق رسانه هم از طریق فعالیت‌ها و دیدار‌هایی که صورت گرفته دوره که مجلس بودم چه به شکل رسانه چه به شکل واقعی مواجه بودم ما سرمایه گذاری بزرگی از فرهنگ و تمدن وارزش‌هایی که صاحب آن‌ها هستیم داریم و طبیعی است که آن‌ها یک سرمایه عظیمی برای ماست با مشکلات زیادی روبه رو هستیم عرصه سیاست خارجی تجارت خارجی گفتگو کردیم برای فعالیت جدی‌تر در این عرصه‌ها با مشکلاتی مواجه شدیم همیشه باید به این توجه کنیم همه این‌ها برای این است که مردم در این عرصه حضور پیدا کنند در بخش اقتصادی هم گفتم در بخش سیاسی فرهنگی گفتم این مذاکرات دولتی برای حضور نخبگان در عرصه فرهنگی علمی مقدمه‌ای باشد این اسناد اقتصادی باید برای حضور بخش خصوصی زمینه باشد ما در کشورمان پیشینه قابل توجه هست از فرهنگ و تمدن و تاریخ و ارزش‌ها و دین و انقلاب آنچه باید بهش افتخار می‌کنیم و به عنوان سرمایه می‌بینیم انگیزه‌ها بالاست در بخش‌های مختلف تلاش می‌شود من خیلی امیدوارم که در کشور به روش‌های علمی هم توجه کنیم باید بپذیریم که اداره یک ساختار انجام یک کار باید براساس روش‌های علمی باشد باید بپذیریم به تجربه دیگران توجه کنیم و به اصول و روش علمی پایبند باشیم اگر می‌خواهیم سیاست ورزی کنیم اگر می‌خواهیم تحصیل و کار کنیم اگر تجارت کنیم هر کاری می‌خواهیم انجام بدهیم به تجربه دیگران و به روش‌های علمی که هست توجه کنیم که از موفقیت بیشتری برخوردار شویم و این باعث می‌شود که ما ظرفیت هایمان را بیشتر عینیت ببخشیم باید امال‌ها و آرزوهایمان را بزرگ نگه داریم، ولی برای اجرای آن‌ها و واقعیت بخشیدن به آن‌ها بپذیریم باید از روش‌های علمی استفاده کنیم اگر توجه نکنیم بعد تاسف خواهیم خورد و احساس می‌کنیم که آنچنان باید نتوانستیم ایده ال هایمان را محقق کنیم این بحث کلی در همه عرصه هاست، ولی به عنوان نقطه ضعفی که احساس می‌کنم اشاره کردم ممنون هستم از این که وقتتان را مدتی در اختیار من گذاشتید و افتخار دارم این گفتگو را در خدمت شما داشتیم.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *