چرا میزان بارش باران‌های نیسان در آذربایجان کم شده است؟
به گزارش گروه فضای مجازی ، بهروز صراف با بیان اینکه اقلیم، سیستم بسیار بزرگی است که خود از اندرکنش میان چندین سیستم بزرگ از جمله هوا سپهر، آب سپهر، یخ سپهر، سنگ سپهر و زیست سپهر پدید آمده است، گفت: اگرتغییری در یکی از این دستگاه‌ها ایجاد شود، سایر دستگاه‌ها نیز سریعا یا به آرامی خود را با آن تغییر، هماهنگ می‌کنند.
وی ادامه داد: تمامی مسائل و مشکلات محیطی و طبیعی و انسانی ما از جمله تغییر در اکوسیستم، حاصل عملکرد یکی یا دو روز نیست، بلکه محصول تعامل طولانی مدت انسان با طبیعت است.
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه وضعیت فعلی اتمسفر و اکوسیستم کشور ما از جمله وضعیت دریاچه‌ی ارومیه، محصول نگرش ۳۰ ساله‌ی مسئولان است، اظهار کرد: مسئولان و مدیران در کشور‌های پیشرفته، خشکسالی و سایر مخاطرات محیطی را با استفاده از تکنولوژی و تجربه‌های جهانی و شعور مدیریتی و دانش بالای خود مدیریت می‌کنند، ولی ما اقلیم و ساختار محیطی کشور خود را که جزو هفتمین کشور جهان از نظر منابع و معادن جهان محسوب می‌شود، به راحتی و با تکیه بر احساسات خود تغییر داده و باعث خشک شدن دریاچه و تالاب‌های آن می‌شویم.
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی و عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه انسان می‌تواند در "تغییر اقلیم" تاثیرگذار باشد، گفت: تغییر در اقلیم و اکوسیستم در مدت زمان کوتاهی ظاهر نمی‌شود بلکه با گذشت زمان و تعامل نادرست انسان با طبیعت، ایجاد می‌شود، متاسفانه اکنون نگاه حاکمیتی به محیط زیست، "نگاه پادگانی" است، در حالی که اکوسیستم دارای قوانین خاص به خود است، از جمله اینکه انرژی و ماده هیچ وقت از بین نمی‌روند بلکه از فرمی به فرمی دیگر تبدیل می‌شود، این بدان معناست که مثلا آلودگی‌های شهری از بین نمی‌روند بلکه فرم و شکل آن تغییر یافته و در ریه‌های ما جا خوش می‌کنند و زمینه ساز بیماری‌های خطرناک می‌شوند.
وی ادامه داد: متاسفانه مسئولان ما توجه و اندیشه‌ی کافی برای مدیریت محیط زیست ندارند، مشکل اصلی یک شبه به وجود نیامده است بلکه در فرهنگ و اندیشه مردم و مسئولان ریشه انداخته است و تا زمانی که مسئولان اندیشه‌ی خود را نسبت به محیط زیست تغییر ندهند، اقلیم نیز در رویه‌ی خود هیچ تغییری نخواهد کرد، طی چند سال اخیر با افزایش چند برابری جمعیت کشور، قطعا تاثیرات در تغییر محیطی و اقلیمی نیز چشمگیر خواهد شد.
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با اشاره به برنامه‌ی پنج ساله‌ی ششم توسعه‌ی کشور که در مجلس تایید شده است، گفت: افزایش تولید محصولات راهبردی و تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب دار به باغات در برنامه پنج ساله‌ی ششم توسعه‌ی کشور مطرح شده است و معتقدم این امر نشانگر تخریب طبیعت به وسیله‌ی قانون است.
وی ادامه داد: اکنون درختان جنگل‌های شمال را قطع کرده و اراضی کشاورزی و باغات میوه‌ی کیوی را جایگزین آن کرده‌اند، قطعا این امر باعث تخریب خاک و زمینه ساز وقوع سیلاب‌های خطرناک و مهلک می‌شود.
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با اشاره به مطرح شدن استفاده‌ی بیش از حد از کود آلی در برنامه پنج ساله‌ی ششم توسعه، گفت: سهم هر استان در تولید محصولات مشخص بوده و مدیران کل استانی مجبور هستند هر سال چندین صد تا چندین هزار تن، محصول تولیدی استان خود را افزایش دهند. قطعا این امر به صورت قانونی باعث تخریب محیط زیست شده و بر اقلیم نیز تاثیرگذار خواهد بود.
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی و عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه به غیر از نقش گرمایش کره زمین و گاز‌های گلخانه‌ای در مقیاس جهانی، قطعا اندیشه و فرهنگ مردم و مسئولان ما در طول زمان، نیز تغییرات اقلیمی را در کشور ما حاد‌تر کرده است، گفت: در تقسیم بندی بودجه‌ی کشور، کم‌ترین سهم به محیط زیست اختصاص یافته است، با اختصاص بودجه‌ی محدود ونا چیز، قطعا هیچ دردی از درد‌های محیط زیست درمان نمی‌شود.
وی بیان کرد: ما آگاهانه و یا ناخودآگاه با استناد به " قانون و شیوه‌های قانونی " محیط زیست و بستر حیات نسل آینده را نابود می‌کنیم، مردم و مسئولان ما، آگاهانه و یا نا آگاهانه با هم دست به یکی کرده اند تا حیات نسل بعدی را نابود کنند، قطعا سرنوشت قومی را خداوند متعال تغییر نمی‌دهد مگر اینکه خود بخواهند.
وی ادامه داد: مردم و مسئولان دریک اتحادی ناستودنی محیط زیست خود را به سمت تخریب و انهدام هدایت می‌کنند و این اتحاد را می‌توان به وضوح در تقسیم بندی بودجه، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه و در فرهنگ مصرفی مردم مشاهده کرد.
آینده‌ی بستر اکولوژیکی و محیط زیستی ایران مانند طنابی است که هر لحظه بر گردن حیات زیست ایران تنگ می‌شود
وی تاکید کرد: آینده‌ی بستر اکولوژیکی و محیط زیستی ایران مانند طنابی است که هر لحظه بر گردن حیات زیست ایران تنگ می‌شود تا خفگی به بار آورد؛ به عنوان مثال می‌تواند به آلودگی‌های اخیر کلانشهر‌ها که تا مرز کوچ اجباری شهروندان پیش می‌رفت، اشاره کرد.
دکتر صراف با بیان اینکه گرمایش جهانی روی تغییرات اقلیمی ایران بیشتر تاثیرگذار است، گفت: گرمایش جهانی دارای اثرات منطقه‌ای و محلی هم بوده، به طوری‌که در برخی از کشور‌ها اثرات خود را بیشتر نشان می‌دهد.
وی در ادامه با ارائه‌ی تصاویر ماهواره‌ای از ورود توده‌های ابری به کشور، گفت: عمدتا منبع توده هوا‌های باران ساز کشور نشات گرفته از اقیانوس اطلس بوده است، ولی در حین ورود به ایران پدیده علمی به نام جریان شکافته "split flow " رخ می‌دهد در نتیجه توده‌های ابری در مرز ورود به آتمسفر شمالغرب ایران منحرف شده و وارد شمالغرب کشور نمی‌شود.
هاله‌ی حرارتی مستقر بر فراز دریاچه ارومیه مانع از ورود سامانه‌ی بارشی به شمال غرب ایران به ویژه آذربایجان شرقی می‌شود
وی افزود: معتقدم هاله‌ی حرارتی مستقر بر فراز دریاچه ارومیه مانع از ورود سامانه‌ی بارشی به شمال غرب ایران از جمله آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان و اردبیل شده و تنها ابر‌های بدون باران به منطقه وارد می‌شود در حالی که سامانه‌های وردی به قسمت جنوبی کشور مانند خوزستان باعث وقوع سیل می‌شود.
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با اشاره به تصاویر ماهواره‌ای، اظهار کرد: طبق تصاویر ماهواره‌ای به دست آمده، اتمسفر منطقه‌ی شمال غرب کشور مانع از ورود توده‌های بارشی به داخل کشور می‌شود و تنها در صورت شدید و قوی بودن سامانه ورودی می‌تواند بارش و برف ایجاد کند که آن هم در مقایسه با برف و باران ۲۰ الی ۳۰ سال گذشته بسیار اندک است.
صراف یادآورشد: هاله حرارتی در اتمسفر دریاچه شامل مساحتی حدود پنج برابر مساحت حوضه آبگیر دریاچه ارومیه است که مانع از نفوذ همه توده‌های باران‌زای ورودی به این منطقه شده و یا باعث تغییر در فرم بارش‌های منطقه می‌شود.
وی بیان کرد: ما با تخریب زمین‌های کشاورزی و خارج کردن زمین از حالت یکنواختی، زمینه را برای وقوع سیل فراهم می‌کنیم.
صراف با بیان اینکه خاورمیانه کمربند خشکی زمین است، گفت: کشور ما در کمربند خشکی زمین قرار دارد، طی سال‌های بسیار گذشته نیز همواره با خشکسالی مواجه بودیم.
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز بخشی از خشکسالی ایران را تحت تاثیر گرمایش جهانی دانست و ادامه داد: با توجه به ضعیف شدن اکوسیستم کشور، اکنون نباید انتظار داشته باشیم طبیعت طبق روال پیش رفته و با ما رفتاری مطلوب داشته باشد.
چرا میزان بارش باران‌های نیسان در آذربایجان کم شده است؟
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه باران‌های نیسان برگرفته از نام ماه دوم رومی‌ها است، گفت: از قدیم الایام توده‌های بارشی در ماه دوم رومی‌ها یعنی نیسان از دریای مدیترانه وارد کشور ما می‌شد و کلا ۷۰ درصد بارش‌های ورودی به کشور ما از طریق سامانه‌های اقیانوس اطلس – مدیترانه‌ای است، ولی اکنون باتوجه به گرمایش جهانی، میزان بارش‌های غربی از جمله بارش‌های نیسان در کشور ما نیز کاهش یافته است.
مقدار بارش در هر نوبت بارندگی و حجم آب ناشی از بارش در کشور کاهش یافته است
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز ادامه داد: اکنون تعداد روز‌های بارندگی نسبت به روز‌های بارندگی ۱۰ سال گذشته، کاهش زیادی نیافته است بلکه مقدار بارش در هر نوبت بارندگی و حجم آب ناشی از بارش در کشور کاهش یافته است و قطعا این میزان نیز صرف‌تر کردن خاک شده و هیچ وقت به جریان رودخانه نمی‌رسد و قطرات باران تا به زمین گرم می‌رسند عمدتا تبخیر و یا در خاک تشنه و عاری از پوشش گیاه نفوذ می‌کنند و وارد جریان رودخانه‌ای نمی‌شوند.
صراف با اشاره به تاثیرپذیری بیشتر اقلیم و محیط ایران از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، گفت: ما می‌توانیم نسبت به این موضوع، از مجامع بین المللی طرح دعاوی کنیم؛ چرا که با توجه به قرارگیری ایران در کمربند خشکی و استمرار خشکسالی‌ها و تاثیرات بیشتر تغییر اقلیم، کشور ما که حلقه‌ای از اکوسیستم جهانی است باید توسط سازمان‌های جهانی محیط زیست، بخشی از آسیب‌های محیطی زیستی آن جبران شود.
طبق آمار و نمودار‌های اقلیم شناسی، وارد دوره‌ی ترسالی نشده‌ایم
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی و عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با بیان اینکه طبق آمار و نمودار‌های اقلیم شناسی، ما وارد دوره‌ی ترسالی نشده‌ایم، گفت: در حال حاضر ما در حال کاهش محسوس بارش برف و کاهش سرمای زمستانه هستیم، معتقدم این سری از عوامل، بزرگ‌ترین خطر محیط زیستی است که کشور ما را تهدید می‌کند و قطعا با از دست دادن سرمای زمستانی، کل اکولوژِی مناطق ما به هم خواهد خورد. آمار نشان می‌دهد بارش شمالغرب کشور حدود ۲۵ درصد نسبت به میانگین درازمدت کاهش یافته و دما نیز حدودا سه درجه افزایش یافته است.
وی ادامه داد: اکنون دما‌های صبحگاهی و نیمه شبی ما با افزایش دما روبرو هستند و این عامل شبیه به یخچالی است که سیستم فریزی آن در اثر مصرف زیاد، از کارافتاده است.
تصاویر ماهواره‌ای به دست آمده هیچ گونه برف دزدی را توسط کشور‌های همسایه نشان نمی‌دهد
صراف در رابطه با برف دزدی توسط کشور‌های همسایه، گفت: براساس تصاویر ماهواره‌ای به دست آمده، هیچ گونه برف دزدی توسط کشور‌های همسایه انجام نمی‌شود، بلکه معتقدم اکوسیستم حاکم در ایران و بخش پرتو‌های حرارتی باعث تغییر در مغناطیسم ابر‌ها می‌شود.
بررسی آخرین وضعیت دریاچه ارومیه
عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز در ادامه با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه، اظهار کرد: تراز آب دریاچه ارومیه در ۲۱ دی ماه سال ۹۸، به ۱۲۷۱/۲۸ متر رسیده است که البته این میزان نسبت به سال ۹۶ مطلوب است، ولی در مقایسه با دراز مدت اصلا وضعیت خوبی نیست.
وی افزود: متاسفانه با گذر زمان، دریاچه به آرامی آب خود را از دست داد و تا جایی که اکنون حجم آب دریاچه به ۳۸/۳ میلیارد متر مکعب رسیده است، که این میزان نسبت به میانگین درازمدت خود ۶۶/۱۲ میلیارد متر مکعب کم‌تر است.
صراف با اشاره به خودسوزی برخی تالاب‌ها و فروچاله‌ها در کشور، گفت: اکنون بارش کم واستفاده بی رویه از آب‌های زیر زمینی و کشاورزی بی رویه، باعث شده اکثر دشت‌های بزرگ و حاصلخیز کشور دچار خودسوزی تالاب‌ها و بروز فروچاله‌ها در دشت‌ها شود.
وجود فرو نشست زمین در برخی از دشت‌های آذربایجان شرقی
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی و عضو هیئت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز با اشاره به وجود فرونشست زمین در برخی مناطق استان، افزود: فرو نشست زمین در برخی از دشت‌های آذربایجان شرقی از جمله بستان آباد و میاندوآب وجود دارد.
وی با اشاره به افزایش جمعیت در حوضه‌های آبریز ناپایدار، فرهنگ مصرف بی رویه‌ی مردم و عدم توجه به ارتقای کیفیت استاندارد‌های زیست محیطی از سوی دولت و ارگان‌های حاکمیتی، گفت: قطعا اگر مظاهر و جلوه‌های حیات مانند جنگل‌ها و مراتع و تالاب و دریاچه‌ها و رودخانه‌ها و چشمه‌ها. احیا نشود نباید انتظار داشته باشیم در آینده از لحاظ اکوسیستم شکوفا شویم، متاسفانه اثراتی که ما بر محیط زیست وارد می‌کنیم آینده‌ی خوبی برای ما رقم نخواهد زد به طوری که کشور‌های همسایه‌ی ما که از نظر اقلیم و محیط طبیعی مشابه هم هستیم، وضعیت بهتری نسبت به ما خواهند داشت.
معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی با بیان اینکه مجموع بارش در سال جاری نسبت به سال گذشته ۴۶.۶ درصد کاهش یافته است، اظهار کرد: میزان بارش امسال استان نیز نسبت به بلند مدت ۳۳ و نیم درصد کاهش یافته است.
محمد اشجعی افزود: مجموع بارش سال آبی جاری، ۵۶.۹ میلی متر گزارش شده است در حالی که مجموع بارش سال گذشته، ۱۰۶.۶ میلی متر بوده و این میزان در سال جاری، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است.