تحریم؛ دست‌آویز دولت برای توجیه ناکارآمدی‌ها
- سعید داغینه - تلاش جریان غرب‌گرا در داخل کشور و بدنه کارشناسیِ طیف دموکرات در آمریکا این است که به هر نحو ممکن، القا کنند که سیاست «رفع تحریم»، چه از لحاظ امکان‌پذیری و چه از لحاظ منفعت، بسیار بهتر از سیاست «خنثی‌سازی تحریم» است. و البته بهترین ابزار برای رفع تحریم، چیزی نیست جز برجام و احیای مجدد آن.
در این راستا، تلاش می‌شود تا با مطرح کردن برخی مفاهیم غیرواقعی و انحرافی، تمام سوءمدیریت‌ها و ناکارآمدی‌های دولت نادیده انگاشته شده و همه مشکلات معیشتی مردم، ناشی از خلل ایجادشده در سر راه اجرای صحیح برجام جلوه داده شود.
صف مرغ در شب عید، آخرین نمونه از بی‌تدبیری دولت
کارنامه دولت فهرست بسیار بلندی از ناکارآمدی‌هاست. اما به عنوان یک مثال آن هم تنها در چند ماه پایانی این دولت، می‌توان به سوءمدیریت وزارت صمت در توزیع صحیح مرغ در شب عید ۱۴۰۰ اشاره کرد. در حالی که تولید مرغ در کشور طبق روال انجام شده بود و تقریباً کمبودی در موجودی مرغ وجود نداشت، ناتوانی دولت در توزیع مناسب آن در کشور، قیمت این کالای ضروری را به‌شدت بالا برد و مردم را مجبور کرد تا در شرایط خطرناک کرونایی و در شلوغی‌های طبیعیِ روزهای پایانی سال، برای دریافت چند عدد مرغ به نرخ دولتی، برای ساعت‌ها در صف بایستند.
با این که سوءمدیریت دولت در این قضیه کاملاً مشهود بود، اما سخنگوی دولت باز هم به‌نوعی، گرانی مرغ را بر گردن تحریم‌های آمریکا انداخت. وی در مصاحبه‌ای گفت: «البته نادیده نگیریم که تحریم‌های آمریکا چه مشکلاتی را برای مردم و معیشت ایجاد کرد. در همین مورد اخیر نابسامانی‌ها نگاه کنید ریچارد نفیو که از او به عنوان معمار تحریم ها علیه ایران نام برده می‌شود در کتاب هنر تحریم‌ها می گوید: «برنامه تحریم‌های آمریکا نتایج دیده نشده و حاشیه‌ای نیز به وجود آورد. برای مثال گرانی مرغ از این دست مسائل بود. آمریکا هیچ تحریمی علیه واردات مرغ ایران وضع نکرده بود اما قیمت مرغ بالا رفت.» این عین جملات کتاب هست.»
وی سپس ادامه داد: «این طبیعی است؛ زیرا بیش از ۶۵ درصد قیمت تمام شده مرغ خوراک دام و سایر اقلام است که از خارج وارد می شود. فراموش نکرده‌ایم که پمپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا گفته بود اگر مردم ایران بخواهند غذا بخورند باید به خواسته‌های آمریکا تن بدهند. عده‌ای علاقه‌مندند نقش تحریم‌ها در بحران‌های اقتصادی و برهم خوردن نظم بازار را نادیده بگیرند و همه مشکلات را به ناکارآمدی و بی‌کفایتی مرتبط کنند.»
این در حالی است که محمدعلی کمالی سروستانی (مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران) در یک برنامه تلویزیونی، هرگونه ارتباط بین آشفتگی بازار مرغ و مذاکرات وین و مسأله‌ی تحریم‌ها را نادرست دانست.
موج‌سواری غربی‌ها در فضای سوءمدیریت دولت
در همین راستا، علی واعظ کارشناس ایران گروه بحران که یکی از حامیان پروپاقرص احیای برجام و البته از افراد تأثیرگذار در سیاست‌های دولت است، در توییتی نوشت: «از نرخ رشد اقتصادی و میزان صادرات نفت تا نبودن صف‌های مرغ در طول حیات دو ساله برجام، روشن می‌کند که اثر این توافق چیست. اگرچه ظرفیت اقتصادی برجام به‌طور کامل محقق نشد (که باید اقدامات لازم برای آن صورت بگیرد)، اما سخن از بی‌تأثیری رفع تحریم‌ها خطاست.»
این در حالی است که برجام از همان ابتدای اجرا در دوره اوباما نشان داد که ظرفیت و توانایی کافی برای حل مسائل ایران را ندارد و این نقص ذاتی، ارتباط چندانی به دولت‌های حاکم بر کاخ‌سفید ندارد.
تجربه برجام نشان داد تا مدت‌ها پس از رفع کاغذی تحریم‌ها، تحریم‌ها به‌صورت واقعی رفع نخواهد نشد، روابط بانکی برقرار نخواهد شد و درآمدهای ارزی ایران در دسترس ایران قرار نخواهد گرفت. از این منظر، می‌توان تلاش ماه‌های پایانی دولت برای احیای مجدد برجام در قالب مذاکرات وین را فرصتی دیگر برای پنهان کردن کاستی‌ها و ناکارآمدی‌های دولت در اداره‌ی امور کشور تفسیر کرد.