- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جاییهایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوههای عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده میشود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکلگیری این سیاستها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
نتیجهگیری و جمعبندی
ریسی جایگاه ویژهای در جامعه شناختی و حوزه مطالعات راهبردی در روسیه دارد. مشاوره دادن به نهادهای اصلی تصمیمگیر در روسیه مهمترین وظیفه ریسی است.
ارتباط مستقیم با رئیس جمهور روسیه، حوزههای تحقیقاتی و تحلیلی در گستره وسیع با موضوع روسیه، و برقراری شعب گوناگون در برخی کشورهای مهم در حوزه شوروری سابق و کشورهای اروپایی، ریسی را به اندیشکدهای مهم و اثرگذار در جامعه شناختی روسیه بدل کرده است.
از آنجا که ریسی اندیشکده محافظهکار متصل به حاکمیت است و مشی ایدئولوژیک حاکم بر آن نیز ملیگرایی و چهارچوب اقدامات اطلاعاتی- تحلیلی آن منافع ملی روسیه است. یکی از نهادهایی به شمار میرود که اساساً از نفوذ جریانهای غربگرا گمصون نگاه داشته شده است.
نگاهی به اعضا و همکاران علمی آن در حوزههای مختلف، به ویژه ایران نشان میدهد که این سازمان یکی زا مهمترین کانونهایی است که نفوذ گرایشهای آتلانتیست در آن جلوگیری شده است. این مرکز در روسیه نهادی نخبه و خوشنام است؛ بنابراین، میتوان آن را همچون کنشگری دانست که بر فضاها و اعضای تصمیمگیری، هم در حوزه سیاست خارجی و هم در سایر حوزههای راهبردی تأثیر میگذارد.
با بررسیهای انجام شده میتوان دریافت که به طور کلی، ریسی رهیافتی امنیتی_ژئوپلتیکی به موضوع ایران دارد و بر این نظر است که ایران ظرفیتهای قابل توجهی برای همکاری در موضوعات راهبردی دارد. این مؤسسه ایران را کنشگری قابل ملاحظه در موضوعات مرتبط با سیاست خارجی روسیه درک میکند.
به طور خاص، خط مشی سیاست خارجی ایران در کنترل قدرتهای فرامنطقهای، رقابت با غرب در سطح منطقه و ظرفیتهای نرمافزاری و سختافزاری بالقوه و بالفعل در تقابل با تهدیدات برآمده از رادیکالیسم سنی مورد توجه کارشناسان ریسی بوده است.
ریسی به مقامات سیاسی در روسیه توصیه میکند که تقویت روابط با ایران در سطوح راهبردی با منافع و امنیت ملی فدراسیون روسیه است.
گرایشی در ریسی وجود دارد که ایران را رقیب روسیه در حوزه انرژی میداند و به طور خاص، این نگرانی را به وجود میآورد که مبادا ایران جایگاه ویژه روسیه را در بازار انرژی اروپا تهدید کند؛ مخصوصاً که ایران پس از امضاء برجام، برای پیونده به حوزه انرژی اروپا نیز تلاشهایی کرده است.
اظهار تمایل مقامات اجرایی ایران در همکار با اوکراین در حوزه انرژی نیز بر سوءظن کارشناسان ریسی افزوده است. با این حال، این مسئله به عنوان موضوع فرعی، اما قابل توجه از سوی برخی کارشناسان ریسی مطرح شده و توجه مقامات روسیه را به این مسئله جلب کرده است.
در مجموع، نگرش ارتقاء روابط به سطوح راهبردی غلبه دارد و از این روست که ایران بیشتر، فرصت راهبردی تلقی میشود تا تهدید اقتصادی، مضاف بر آن، اعضای ریسی نگاه مثبتی به رهبری عالی ایران و نهادهای وابسته به آن دارند؛ اما به جریانات اصلاحطلب، به سبب آنکه آنها را غربگرا میخوانند با احتیاط مینگرند.
در مورد همکاری نیز دو گرایش عمومی وجود دارد؛ گرایش اول توسعه مناسبات با ایران در همه حوزههای نظامی_امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ممکن، سودمند و ضروری تشخیص میدهد و گرایش دوم همکاریهای ایران و روسیه را مطلوب، اما صرفاً در حوزههای راهبردی، نظامی_امنیتی و سیاسی امکانپذیر و عملیاتی میداند.
در مجموع باید گفت که ریسی نهاد درجه یک درعرصه تصمیمسازی در محیط سیاستگذاری روسیه است و بر اساس نگرش آن، روابط با ایران ویژگیهای راهبردی در هندسه سیاست خارجی روسیه دارد.
موسسه دولتی روابط بینالمللی مسکو
مگیمو مخفف «موسسه دولتی روابط بینالمللی مسکو» در سال ۱۹۴۴ و در دوره حاکمیت اتحاد جماهیر شوری تأسیس شد. این دانشگاه به عنوان نخبهترین دانشگاه در روسیه شناخته شده است و بیتشرین نقش را در آموزش و تربیت تحلیلگران حوزه سیاست خارجی و دیپلماتهای روسیه ایفا میکند.
بر اساس برخی آمارها، هفتاد درصد از پرسنل وزارت خارجه روسیه دانش آموخته این د انشگاه هستند. سایر دانشآموختگان آن نیز معمولاً در سایر نهادهای حاکمیتی با جوامع دانشگاهی و مؤسسات پژوهشی مشغول به کار میشوند.
از دیرباز در روسیه، این دانشگاه به عنوان «راهبرو ورود به قدرت» اشتهار داشته است. فارغالتحصیلان نخبه این دانشگاه همواره در مناصب عالی دولتی در روسیه و کشورهای حوزه مشترکالمنافع قرار گرفته اند. از جمله دانشجویانی که از این دانشگاه فارغالتحصیل شدهاند میتوان به سرگی لاورف، وزیر امور خارجه کنونی روسیه؛ آندره کوزیروف، وزیر اسبق امور خارجه روسیه؛ ارینا بوکوا، مدیر کل یونسکو؛ ویتالی جورکین، نماینده دائم سابق روسیه در سازمان ملل متحده؛ الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان؛ گریگوری و اشادزه، وزیر امور خارجه سابق گرجستان، یوری لیانکا، نخست وزیر سابق مولداوی، پیتر ملادینوف، رئیس جمهور اسبق بلغارستان؛ و سرگی مارتینوف وزیر امور خارجه سابق بلاروس اشاره کرد.
هنری کیسینجر، استراتژیست ارشد آمریکایی، برای توصیف اهمیت و نفوذ مگیمو اصلیترین تصمیمگیران در خصوص تعیین خطوط کلی و خطمشیهای حاکم بر نظام گزینشی، آموزشی و تربیتی این دانشگاه مهم هستند.
انتهای پیام/