آیا کیهان نقطه پایان دارد؟

_ آنا نوشت: فضا درست بالای سر انسان‌ها است و هوایی که هر لحظه تنفس می‌کنیم در اتمسفر کره زمین قرار دارد. اتمسفر تنها بخش بسیار کوچکی از فضای کیهان است و هزار جرم آسمانی دیگر در این محیط قرار دارند. اتمسفر در فاصله ۳۲ کیلومتری از سطح قرار گرفته و حجم نامحدودی از مولکول‌های هوا در آن وجود دارد.

 

بدون شک علاقه‌مندان به علم نجوم و تحقیقات فضایی تاکنون بار‌ها به سفر در کیهان فکر کرده و می‌خواهند بدانند در خارج از کره زمین چه می‌گذرد؟ باوجود پیشرفت چشمگیر صنایع فضایی و ارتقای سطح آگاهی دانشمندان از ساختار سیاره‌های همسایه زمین هنوز هم بشر تقریباً هیچ چیز در مورد کیهان نمی‌داند و ماشین‌هایی نیز که تا این لحظه ساخته شده‌اند توانایی بسیار محدودی برای سفر در فضا دارند. حال دانشمندان به دنبال پاسخ مناسبی برای این پرسش هستند که آیا کیهان بی‌انت‌ها است یا نقطه پایانی برای آن وجود دارد؟

 

زمانی که اولین بار انسان توانست به فضا سفر کند کره زمین را بخشی از سیستمی به نام منظومه شمسی مشاهده کرد که هم به دور خود می‌چرخد و هم به دور خورشید، اما حالا دانشمندان می‌دانند جهان بسیار وسیع است و تنها محدود به منظومه شمسی و سیاره‌های اطراف کره زمین نمی‌شود. امروز به همه مردم جهان ثابت شده است که میلیارد‌ها ستاره تنها در کهکشان راه شیری وجود دارد و قطعاً چند برابر این تعداد در سایر کهکشان‌ها هستند.

 

خورشید بزرگ‌ترین و نزدیک‌ترین ستاره به کره زمین است و حیات تمامی موجودات زنده به وجود این ستاره بستگی دارد. طبق بررسی‌های انجام شده بی‌شمار ستاره مانند خورشید در کیهان وجود دارد، ولی برای رسیدن به نزدیک‌ترین آن‌ها باید هزاران سال سفر کنیم که باتوجه به عمر محدود انسان‌ها و ماشین‌های فضایی ناتوان امکان چنین سفری وجود ندارد. همانطور که بار‌ها مدیران ارشد سازمان تحقیقات فضایی ناسا اعلام کردند هرچه بشر تاکنون در مورد جهان هستی می‌داند از طریق بررسی تصاویر ارسالی از ماهواره‌ها به‌دست آمده وگرنه هیچ فضاپیمایی قادر به سفر طولانی مدت به سمت سیاره‌های خارج از منظومه شمسی نیست.

 

اخترشناسان هر ستاره را به خانه تشبیه کرده و کهکشان‌ها را فضایی مملوء از خانه‌های درخشان می‌دانند. تخمین زده می‌شود که ۱۰۰ میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری وجود دارد و اگر روزی بشر بتواند توانایی لازم برای ساخت فضاپیمایی برای سفر بین کهکشانی را به‌دست آورد قطعاً هرکدام از این ستاره‌ها همچون چراغی راهنما برای ماجراجویان کیهانی عمل خواهند کرد. در چند دهه اخیر دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که تعداد زیادی منظومه همانند منظومه شمسی در کیهان وجود دارد و بدون شک شرایط حیات نیز در دیگر نقاط جهان مهیا است. بر اساس برخی از مستندات می‌توان گفت انسان‌ها در جهان تنها نیستند و قطعاً موجودات دیگری نیز در نقاطی ناشناخته از سایر کهکشان‌ها زندگی می‌کنند.

 

فضای بین هر کدام از سیاره‌ها و سایر اجرام آسمانی موجود در کهکشان‌ها را «ماده تاریک» پوشش داده است. این ماه گسترده‌ترین عنصر شکل دهنده کیهان است و تا کنون بشر نتوانسته هیچ اطلاعاتی از ماهیت آن به‌دست آورد. دانشمندان معتقدند اگر روزی بخواهیم خود را به هرکدام از سیاره‌های فراخورشیدی برسانیم باید اطلاعات بیشتری از ماده تاریک کسب کرده تا در صورت نیاز از ظرفیت و انرژی موجود در ذرات تشکیل دهنده این ماده اسرارآمیز استفاده کنیم.

 

هرگاه منجمان با استفاده از تلسکوپ‌ به آسمان نگاه می‌کنند از هر طرف میلیون‌ها ستاره قابل مشاهده هستند و چنین ساختار بی‌نظیری از جهان این سؤال را به ذهن متبادر می‌سازد که آیا جهان محدود به نقطه‌ای خاص می‌شود یا کهکشان‌ها و ستارگان تا فضایی بی‌انت‌ها ادامه دارند؟ برخی از ستاره‌شناسان معقدند اگر انسان از محدودیت‌های زمانی و ابزاری برای مطالعه کیهان عبور کند پس از مدت نه چندان زیادی اطلاعات گسترده‌های از کهکشان‌ها، ستارگان و سیاره‌ها به‌دست خواهد آورد. اکثر منظومه‌های موجود در مناطق مختلف کیهان الگوی ساختاری تقریباً شبیه به منظومه شمسی دارند و با ذخیره‌سازی اطلاعات به‌دست آمده از آن‌ها می‌توان راز‌های هستی را آشکار کرد.

 

با اطلاعاتی که طی سال‌ها تحقیقات علمی توسط دانشمندان فعال در سازمان‌های فضایی به‌دست آمده است نقطه پایانی در کیهان وجود ندارد و این فضا از هر سو تا ابد ادامه دارد. دقیقاً همانند آنچه در فیلم‌های علمی-تخیلی نمایش داده می‌شود اگر انسان‌ها قادر به سفر‌های طولانی مدت در فضا باشند باید با سرعتی بیش از سرعت نور بی‌نهایت ستاره و سیاره را پشت سرگذاشته تا به مقصد مورد نظر برسند. البته بی‌انت‌ها بودن جهان هستی هنوز در حد یک نظریه است و شاید در آینده‌ای نه چندان دور بشر به فناوری دست پیدا کند که اساس این نظریه را زیر سؤال ببرد.

 

در این میان برخی از محققان نظریه بی‌نهایت بودن کیهان را به طور کلی رد می‌کنند و مدعی هستند آنچه انسان از کیهان می‌شناسد در محیط دایره‌ای شکل قرار دارد که از نقطه‌ای شروع و در همان نقطه تمام می‌شود. این عده برای اثبات فرضیه خود به کروی بودن زمین اتکا کرده و می‌گویند اگر فردی از منطقه‌ای مشخص روی کره زمین شروع به حرکت کند سرانجام پس از مدت معینی در همان ناحیه به سفر خود پایان می‌دهد. در هر صورت انسان‌ها تا کنون نتوانسته‌اند انتهای جهان را مشاهده یا به سمت آن حرکت کنند، ولی ممکن است در آینده حقایقی باورنکردنی از جهان پیرامون سیاره خاکی آشکار شود.