زندگی حقیقی زیر فشار ویترین‌های مجازی
_ فارس نوشت: در تقویم امروز به عنوان «روز ازدواج» نامگذاری شده است. ازدواج و مراسم عروسی با همه زیبایی‌هایی که دارد، با تغییرات در سبک زندگی و بالا رفتن توقع برخی جوانان و خانواده آنها، با تجملاتی همراه شده که حتی بعضی از آنها به عنوان رسم و رسوم، برای جوانان دست و پاگیر شده و عروسی‌های دهه ۶۰ آمال بسیاری از افراد شده است. با این وجود، تأخیر نینداختن در امر ازدواج نکته مهمی است که در روایات مختلف به آن تأکید شده است؛ تا جایی که بر اساس احادیث حتی فقر هم نباید مانع ازدواج شود.
بر اساس آخرین سرشماری در کشورمان که در سال ۹۵ صورت گرفت، جمعیت ایران ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۹نفر است که ۵۱ درصد را آقایان و ۴۹ درصد را بانوان تشکیل می‌دهند. همچنین بر اساس آمارها، ۴ میلیون و ۴۲۳ هزار و ۲۲۵ دختر مجرد در سن ازدواج (۱۵ تا ۲۹ سال) و ۵ میلیون و ۳۷۲ هزار و ۹۸۹ پسر در سن ازدواج (۲۰ تا ۳۴ سال) در کشور داریم؛ یعنی حدود ۱۰ میلیون نفر مجرد که در سن ازدواج هستند!
همیشه شغل، مسکن و هزینه‌های زندگی به عنوان ترمز‌های ازدواج به شمار می‌رفتند، اما اکنون با توسعه فضای مجازی و نشان دادن زندگی‌های لاکچری، سطح توقع جوانان نیز بالا رفته و دیگر بسیاری به حداقل‌های رضایت نداده و به فکر دستیابی به بهترین‌ها برای آغاز زندگی مشترک هستند. جهیزیه‌های لاکچری و میلیاردی یا خانه ۵۰۰ متری در بهترین نقطه شهر که توسط بلاگر‌ها به نمایش در می‌آید، این روز‌ها موجب سنگ‌اندازی در امر ازدواج ساده شده است. آغاز زندگی مشترک با برگزاری چندین مراسم آن هم در شرایط کرونا، عکس‌های لاکچری در عمارات و کنار ساحل، رفتن به کشور‌های اطراف برای فیلمبرداری عروسی و ... مشکلاتی است که این روز‌ها خانواده‌ها را درگیر کرده است.
ویترین‌های مجازی که به جان زندگی حقیقی ما افتاد
بر همین اساس، نمی‌توان از تأثیر شبکه‌های اجتماعی و زرق و برق‌های زندگی لاکچری بلاگر‌ها در افزایش تجردگرایی یا حتی کاهش ازدواج ساده چشم‌پوشی کرد. هر روز بسیاری از افراد جامعه با شبکه‌های اجتماعی همراه هستند و ساعاتی را در آن سپری می‌کنند. روز به روز هم بر تعداد بلاگر‌ها افزوده می‌شود؛ افرادی که با دریافت هزینه‌های بالا تبلیغ کالا‌هایی را می‌کنند و ویترینی از زندگی خود را به نمایش می‌گذارند.
در همین باره تقی آزاد ارمکی با اشاره به افزایش مصرف‌گرایی در جامعه می‌گوید: شبکه‌های اجتماعی، سبک زندگی جوامع را تغییر داده و جوانان را آرمان‌گرا کرده‌اند. وقتی جوانی در شبکه‌های اجتماعی ویترین زندگی یک بلاگر را می‌بیند، طبیعتا می‌خواهد که خانه و وسایلی مانند آن بلاگر داشته باشد. بر همین اساس، هر روز مصرف‌گرایی و تجملات بیش‌تر شده و حتی برخی جوانان که توان تأمین آن وسایل را ندارند، سرخورده شده و دیگر برای زندگی مشترک و تشکیل خانواده تلاشی نمی‌کنند و انگیزه خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل ناامیدی هم در بین افراد تزریق می‌شود.
شبکه‌های اجتماعی ذائقه بصری جوانان را تغییر داده‌اند
وی با بیان اینکه تبلیغات زندگی لاکچری در شبکه‌های اجتماعی به الگویی برای جوانان تبدیل شده است، می‌افزاید: هر روز در شبکه‌های اجتماعی کاربران با دنبال کردن بلاگر‌ها سبک زندگی آنها را پیگیری می‌کنند. فرهنگ غربی روز به روز بیش‌تر در بین جوانان رواج پیدا کرده و از این طریق بر نهاد خانواده اثرات مخربی گذاشته است؛ تا جایی که بسیاری از جوانان با مشاهده رفتار، سبک زندگی و چهره افراد با فیلتر‌های مختلف دیگر زندگی خود را در فضای مجازی می‌بییند و حتی شاید چهره‌های افراد در دنیای واقعی برای آنها جذاب نباشد. غافل از اینکه بیش‌تر این بلاگر‌ها و افراد تأثیرگذار در فضای مجازی نه تنها زندگی اصلی خود بلکه حتی چهره واقعی خود را نیز طوری دیگر به نمایش می‌گذارند و بسیاری هم فریب این فیلتر‌ها را می‌خوردند؛ بنابراین شاید به راحتی همسر ایده‌آل خود را در فضای حقیقی پیدا نکرده و در جست‌وجوی شاهزاده‌ای بر اسب سپید قصه‌ها هستند.
به مرور زمان سبک زندگی بلاگر‌ها یا حتی حجاب استایل‌هایی که همچون مدل‌های غربی هستند که فقط یک روسری بر سر دارند، به ایده‌آل‌های جوانان تبدیل شده و افراد جذب صفحات مجازی و زندگی لاکچری آنها می‌شوند و با آنها زندگی می‌کنند. صبح که از خواب بیدار می‌شوند پیگیر آن صفحه و بلاگر هستند و هر لحظه خود را حتی جای او می‌گذارند.
امان‌الله قرائی مقدم، جامعه‌شناس نیز می‌گوید: اوایل این افراد با حس آرامش از حس مثبتی که به آنها انتقال می‌یابد، جذب صفحات بلاگر‌ها می‌شوند، اما کم‌کم این شادی به یأس و ناامیدی و از همه بدتر حسرت تبدیل می‌شود. از نوع پوشش و سفر و تفریحات و حتی غذا‌هایی که می‌خورند، همه و همه در این صفحات اجتماعی، طوری به نمایش گذاشته می‌شود که کاربران هر روز بیش‌تر مشتاق دنبال کردن آن می‌شوند. اما از طرف دیگر هر روز زندگی واقعی خود را با زندگی مجازی بلاگر‌ها مقایسه می‌کنند و دیگر به داشته‌های خود قناعت نمی‌کنند. همین امر هم در بسیاری از موارد موجب شده تا توقع جوانان بالا رود و تن به ازدواج ندهند. از سویی دیگر هم افراد متأهل از زندگی مشترک خود رضایت نداشته و با خودآزای یا دگرآزاری حتی زندگی بسیاری از افراد به طلاق ختم شود.
ترویج ولنگاری فرهنگی در فضای مجازی
البته این نوع ترویج سبک زندگی و پوشش در فضای مجازی در بین خانواده‌های سنتی هم دیده می‌شود. خانواده‌ای که شاید حتی عکس پروفایل خود را بدون پوشش در صفحات اجتماعی قرار نمی‌داد، حالا به بهانه تبلیغ برندی خاص از محصولات حجاب، از مانتو و روسری گرفته تا حتی چادر‌های مختلف که شاید بیش‌تر باعث جلب توجه شود، تا اینکه به عنوان پوشش مناسب بانوی ایرانی باشد، نوعی پوشش خاص را به جوانان القا می‌کند.
قرائی مقدم با بیان اینکه این نوع سبک زندگی در بین قشر مذهبی هم ریشه دوانده است، می‌افزاید: قشر مذهبی هم با نوع پوشش و استفاده از برند‌های خاص و حتی تبلیغ کالا‌هایی که شاید مورد پذیرش خانواده‌های سنتی نباشد، به میدان آمدند و در برخی موارد هم گوی سبقت را از سایر افراد ربوده‌اند! فضای مجازی همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند باید امیدآفرین باشد، اما متأسفانه با نبود نظارت در این فضا، هم‌اکنون مکانی برای تبلیغ ضدفرهنگ شده و جوانان در فضای افسارگسیخته با تهاجم فرهنگی همراه شدند و به جای مقابله با آن، خواسته یا ناخواسته در حال ترویج ولنگاری فرهنگی هستند.
در جوامع گذشته مجرد ماندن یک رفتار ناهنجار به شمار می‌رفت، اما به مرور زمان و غلبه فرهنگ غربی و سکولار بر جوامع اسلامی، ذائقه اجتماعی و فرهنگ جوامع نیز تغییر کرد و اکنون شاهد هستیم در برخی جوامع، افراد از ازدواج سر باز زده و حتی تشکیل خانواده و زندگی مشترک را مانعی برای آزادی و نشاط خود می‌دانند و همین نوع تفکر موجب شده تا علاوه بر بالا رفتن سن ازدواج، مشکلاتی همچون ارتباط غیرمتعارف دختر و پسر و افزایش ازدواج سفید، کاهش جمعیت و تمایل نداشتن به فرزندآوری، ناتوانی در پذیرش مسؤولیت، ولنگاری فرهنگی و حتی وسواس در انتخاب همسر و بالا رفتن سن ازدواج در کشور پدیدار شود.