مروری بر آثار مذهبی و دفاع مقدس که در حراج تهران میلیونی شدند

- ایسنا نوشت: حراج تهران نهادی خصوصی است که بازار اصلی فروش آثار هنر‌های تجسمی شامل نقاشی، مجسمه، نقاشی خط و عکس محسوب می‌شود. رویکرد این حراج معرفی بهترین نمونه‌های هنر مدرن و معاصر ایران به مجموعه داران هنری و مخاطبان جهانی است. شیوع ویروس کرونا، اما باعث شده تا تاریخ برگزاری دو دوره از این حراج به تأخیر بیافتد. دوره سیزدهم این رویداد در بیست و ششم دی ۱۳۹۹ و دوره چهاردهم آن مجددا به دلیل شیوع ویروی کرونا با تغییری در بیست و یکم مرداد ۱۴۰۰ برگزار شد.

گزارش حاضر به بررسی آثار مذهبی و دفاع مقدس سه دوره آخر این حراج، یعنی از دوره دوزادهم تا چهاردهم اختصاص دارد و در جریان آن اطلاعاتی از تاریخ اثر، تاریخ چاپ، برآورد قیمت، قیمت فروش و در نهایت اطلاعاتی از هنرمند اثر ارائه خواهد شد.

عادیات ـ تابلوی رنگ و روغن

یکی از آثار چهاردهمین حراج تهران تابلو نقاشی رنگ روغن از حسن روح الامین بود که در سال ۹۶ کشیده شد و به قیمت ۳۸۰ میلیون تومان فروخته شد.

نقاشی‌های حسن روح‌الامین سرشار از مضامین دینی و مذهبی هستند که با تأثیر از فضای نقاشی باروک و کلاسی‌سیسم خلق شده‌اند. عنوان اثر حاضر در حراج برگرفته از نام یکی از سوره‌های قرآن کریم است. سوره «عادیات» صدمین سوره و از سوره‌های کوچک قرآن است که یازده آیه دارد و با قسم آغاز می‌شود.

روح‌الامین آثارش را نه بر اساس تجسم و خیال فردی، بلکه با استناد به آیات و روایات تاریخی خلق می‌کند. به همین جهت خوانش آثارش نیازمند آگاهی از این روایات است. چنان که در اثر پیش‌رو نیز سوارانی در خال تاخت و حرکت دیده می‌شوند و تزیینات اسب‌ها و لباس سوارکاران ملهم از فرهنگ اسلامی صدر اسلام است. نقل است که این سوره بعد از جنگ «ذاتُ‌السَلاسِل» نازل شده که امام علی (ع) و یارانش در آن پیروز شدند و شاید به همین جهت هنرمند صورت‌ها را با هوشمندی پوشانده است.

ترکیب‌بندی اثر به گونه‌ای است که پا‌های اسب‌ها در مرکز تصویر قرار گرفته و بر تیزروی که در عنوان اثر مستتر است، تأکید می‌ورزند.

یکی دیگر از آثار ارائه شده در چهاردهمین دوره حراج تهران مربوط به جمشید بایرامی، عکاس ایرانی متولد سال ۱۳۴۰ است که با درونمایه مذهبی سال ۹۰ ثبت شده است. این عکس بدون عنوان در نهایت به قیمت ۵۰ میلیون تومان فروش رفت.

عکس بدون عنوان جمشید بایرامی

اثر دیگری که در دوره چهاردهم به حراج گذاشته شد و دفاع مقدسی محسوب می‌شود، مربوط به سعید صادقی، هنرمند متولد سال ۱۳۳۲ است. از میان عکاسان ایرانی نام سعید صادقی هم به جهت حضور پیوسته و مستمر از آغاز تا پایان دوران دفاع مقدس و هم از حیث کیفیت عکس‌های گرفته شده از اهمیت فراوانی برخوردار است.

عکس سعید صادقی از والفجر مقدماتی ۱۲۰ میلیون تومان چکش خورد

عکسی که در بالا مشاهده می‌کنید مربوط به این هنرمند است که سال ۱۳۶۱ ثبت شده است. در نگاه نخست تصویری آشنا و مکرر از حرکت و اعزام سربازان به سوی یک عملیات جنگی است. با تأملی بر مجموعه عکس‌های جنگ صادقی می‌توان باور داشت که عکاس زمانی به بهترین عملکرد خود رسیده که کیفیت منحصر به فرد این رسانه را به انجام رسانده و آن بازنمایی دنیای واقعی پیرامونش در مناطق جنگی است.

عکس بعدی که مربوط به دوره چهاردهم حراج تهران است و آن هم در حوزه دفاع مقدس قرار می‌گیرد، به آلفرد یعقوب‌زاده اختصاص دارد. یعقوب زاده یکی از عکاسان ایرانی است که به واسطه عکس‌هایش از رویداد‌های سیاسی و اجتماعی جهان، به چهره‌ای شناخته شده در عرصه بین المللی تبدیل شده است. یکی از پرآوازه‌ترین عکس‌های او از جنگ ایران و عراق، چهره جوان رزمنده‌ای است که در آغازین روز‌های جنگ در اسفند ماه ۱۳۵۹ گرفته شده است. این اثر که به «حسن جنگجو» شهرت یافته، رزمنده جوان را در حالی که یک تفنگ برنو در دست دارد و سینه خیز در گل و لای به پیش می‌رود، نشان می‌دهد. این تصویر که سال‌ها در پشت کتاب‌های درسی چاپ شد، ۴۲۰ میلیون تومان فروخته شد.

«حسن جنگجو» /عکاس: آلفرد یعقوب‌زاده

اثر جاسم غضبان‌پور عکاس جنگ و دفاع مقدس که با اثر «نخل‌ها ایستاده می‌میرند» در چهاردهمین دوره حراج تهران حضور داشت و روایتگر گلزار شهدای خرمشهر بود، ۷۵ میلیون تومان فروخت.

نخل‌ها ایستاده می‌میرند

یکی از آثار مذهبی حاضر در سیزدهمین حراج تهران به صادق تیرافکن با عنوان «عاشورا ۸» اختصاص داشت. تیرافکن جزو نخستین عکاسانی بود که چارچوب کلیشه‌وار عکاسی ایران در دوران پس از انقلاب را تغییر داد. مجموعه «عاشورا» یکی از مجموعه آثار شناخته شده وی است که به عنوان یک سوژه هنری قریب به پانزده سال ذهن او را به خود مشغول کرد. اثر حاضر متعلق به آخرین تصاویری است که تیرافکن با موضوع عاشورا خلق کرده و به نوعی دستاورد پانزده سال مکاشفه را در خود دارد.
این عکس حدود دهه ۱۳۸۰ ثبت شده و در حراج سیزدهم ۱۹۰ میلیون تومان فروخت.

«عاشورا ۸» تیرافکن

الله اکبر ـ رضا بانگیز

اثر بعدی متعلق به رضا بانگیز با عنوان «الله اکبر» است که در حراج سیزدهم ۱۸۰ میلیون تومان فروش رفت. بانگیز که متولد سال ۱۳۱۶ است، در طول دوران فعالیت هنری خود بر استفاده از هنر چاپ وفادار مانده است. در این اثر تصویر آن را در پایین‌تر مشاهده می‌کنید، استفاده از خط نوشته فارسی بر بنیان‌های بومی و ایرانی هنرمند تأکید دارد و از طرفی استفاده از رنگ سیاه از بالا به پایین تغییر می‌یابد و اثر از سیاهی رو به سفیدی می‌رود. این حرکت رنگی را می‌توان به مفهومی نمادین از حرکت از عالم زمین به آسمان دانست که در ایمان به خداوند حاصل می‌شود.

مضامین نقاشی‌های بانگیز ریشه در روایات فولکلور و داستان‌های عامیانه دارد که با مفاهیم فرهنگی و آداب سنتی، چون تعزیه، عزاداری، امامزاده و ... به هم می‌آمیزد و اثری را شکل می‌دهد که در عین سادگی، چیزی از تجربه زیسته و هر روزه را در خود دارد.

اثر بانگیز

اثر بعدی به رضا مافی، هنرمند نقاشی خط مدرن اختصاص دارد. در اثر حاضر مافی همچون دیگر آثارش به اصل پنهان در فلسفه خوشنویسی اسلامی یعنی «وحدت» پایبند بود و تلاش وی در اثر حاضر به نمایش گذاشتن ظرفیت‌های هندسی خط نستعلیق و پویایی ذاتی آن در نقاشی خط بوده که در نهایت تصویری پرانرژی را پدید آورده است. این اثر سال ۱۳۵۱ خلق شده است و در نهایت به قیمت ۴۰۰ میلیون تومان فروخته شد.

سعید صادقی، از هنرمندانی است که یکی دیگر از آثار دفاع مقدس سیزدهمین حراج تهران را به خود اختصاص داد. این هنرمند همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد در دوره چهاردهم نیز با اثر «والفجر مقدماتی» در این رویداد شرکت داشته است. اثری که عکس آن را در پایین‌تر مشاهده می‌کنید در کتاب «سعید صادقی از مجموعه عکاسان جنگ» نیز به چاپ رسیده و ۱۰۰ میلیون تومان فروش رفت.

عکس سعید صادقی

از آثار دوره دوازدهم حراج، مجددا متعلق به سعید صادقی است که با عنوان «گمرک خرمشهر» در سال ۱۳۶۱ ثبت شد. این عکس ۷۰ میلیون تومان به فروش رفت.

گمرک خرمشهر

دیگر اثر مذهبی دوره دوازدهم متعلق به خسرو حسن‌زاده، هنرمند متولد سال ۱۳۴۲ است. این اثر با تکنینک چاپ روی مقوا چسبانده شده روی بوم سال ۱۳۸۰ خلق شد و به قیمت ۶۰ میلیون تومان فروش رفت.

اثر خسرو حسن‌زاده