پنجره جدید نگاه به زندگی امام سجاد (ع) از منظر رهبر انقلاب

- سجاد تنها تحلیلگر سیاسی - با کنکاش درباره حادثه عاشورا به ابعاد مختلف و زیبایی آن پی خواهیم برد، امامین انقلاب پیوسته در مناسبت‌های مختلف این مسئله را مورد توجه قرار دادند و براهمیت تفکر و بصیرت در حادثه عاشورا تأکید ‎کردند، آنان با نوع نگاه و بصیرت نافذشان به بیان مسائل و عبرت‌هایی از این ماجرا پرداختند تا با گذشت زمان لزوم گسترش این تفکرات در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بیشتر حس شود.

بیان عبرت‌های حادثه عاشورا و افزایش عنصر بصیرت در بین مردم، به معناى فهم درست و توانایى تحلیل واقعیت‌ها است که بیان آن نقش مهمی ‏در حراست از جامعه اسلامى خواهد داشت. اگر مردم یک جامعه اسلامی بصیرت کافى نداشته باشند به آسانى فریب توطئه‌هاى دشمنان را خواهند خورد.

 

بی‌تردید، یکى از مهم‌ترین رازهاى تحقق حادثه تلخ عاشورا سوء استفاده دشمنان از عدم آگاهی مردم بود. بر پایه این سخن، جامعه‌اى که از آگاهی لازم برخوردار باشد، نه تنها حق را می‌بیند و باطل را در چهره‌هاى گوناگون تشخیص می‌دهد، بلکه عملاً از حق، جانبدارى می‌کند و از پیشوایان حق، اطاعت می‌کند. چنین جامعه و مردمى، با رهبران الهى، صادقانه رفتار می‌کنند و در عوض، در سختی‌ها و مشکلات، مورد اعتماد آنهایند و در دام دشمنان قرار نمی‌گیرند. اما در زمان امام حسین علیه السلام به دلیل آن‌که خواص آن زمان جامعه را آگاه نکرده بودند به سادگى در دام دشمن می‌افتادند، آن‌ها نمی‌توانستند چهره روشن و زیباى حق را مشاهده کنند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای (حفظ الله) بانگاهی نو به زندگی امام سجاد علیه السلام پنجره جدیدی از زندگی حضرت را برای شیعیان باز کرده است. معظم له در سخنانی زیبا و قابل تامل به افزایش بصیرت مسلمانان پرداخته و می‌گویند: بیان و نگارش سیره امام سجاد علیه السلام بسی دشوار است، زیرا برخی از نویسندگان و مورخان، ذهن مردم را آشفته کرده و چنین القاء کرده اند که آن امام بزرگوار علیه السلام در گوشه‌ای نشست و به عبادت پرداخت و کاری به سیاست نداشت! این مطلب از القاب و تعبیراتی که درباره آن بزرگ مرد الهی به کار می‌برند، پیداست مثلا می‌گویند «امام زین العابدین بیمار» در حالی که ایشان هم - مثل هر انسان دیگری - چند روزی در مدت عمرش مریض شد و این بیماری در محرم سال ۶۱ هجری واقع شد تا آن جناب در واقعه عاشورا وظیفه دفاع و جهاد نداشته باشد. با این تدبیر الهی، ۳۴ یا ۳۵ سال پس از شهادت امام حسین علیه السلام زنده ماند و سالم و پرنشاط مسئولیت امامت امت را برعهده گرفت و شیعه را در دشوارترین دوران هدایت کرد.

رهبرانقلاب هدف کلی و استراتژی امامان معصوم علیهم السلام تشکیل حکومت اسلامی به شیوه خاص اهل بیت علیهم السلام میدانند و اعتقاد دارند بعد از شهادت سیدالشهداء علیه السلام امام زین العابدین علیه السلام نیز همین هدف و خط مشی کلی را ادامه دادند. تمام عملکرد امام سجاد در دوره امامتش (از عاشورای سال ۶۱ هجری تا شهادت در سال ۹۴ هجری) باید بر اساس این خط کلی و اساسی تبیین و تحلیل و تفسیر شود. امام سجاد علیه السلام برای این هدف مقدس، یعنی تشکیل حکومت خدا بر روی زمین و عینیت بخشیدن به اسلام، بیش از سی سال، انواع تاکتیک‌ها و موضع گیری‌های گوناگون را به کار برد و با سیاست و درایت و شجاعت و دقت و لطافت، آگاهانه برای تامین آن هدف کلی کوشید.


حضرت آیت الله خامنه‌ای (حفظ الله) زندگی امام سجاد علیه السلام بعد از عاشورا را به دو بخش تقسیم کردند:

بخش اول: دوره حماسه ساز اسارت
امام زین العابدین علیه السلام در دوره اول که دوره‌ای پرهیجان و عبرت انگیز بود، همانند قهرمانی بزرگ با گفتار و رفتارش حماسه آفرید و همچون یک انقلابی پرخروش، به دشمنان مقتدر خود، در برابر همه، پاسخ‌های دندان شکن و پرخاشگرانه داد. در کوفه در مقابل عبیدالله بن زیاد - آن وحشی خونخواری که از شمشیرش خون می‌ریخت و سرمست باده غرور بود - آنچنان سخن گفت که ابن زیاد دستور داد: او را بکشید! و اگر دفاع جانانه حضرت زینب علی‌ها السلام نبود و اینکه باید این‌ها را به عنوان اسیر به شام می‌بردند، به احتمال زیاد مرتکب قتل امام سجاد علیه السلام نیز می‌شدند. در بازار کوفه، همصدا و همزمان با عمه اش زینب و با خواهرش سکینه سخنرانی کرد و مردم را به هیجان آورد و حقایق را آشکار ساخت. در شام، چه در مجلس یزید و چه در مسجد، در برابر انبوه جمعیت جنایت‌های دستگاه حاکم و حقانیت اهل بیت علیهم السلام برای امامت و خلافت را روشن کرد و به مردم هشدار داد.

بخش دوم دوره بعد از اسارت
این دوره بیش از سی سال طول کشید، بنای امام سجاد علیه السلام بر تلاش‌های زیربنایی و ملایم و حساب شده و آرام بود. این پرسیدنی است که: چرا امام سجاد علیه السلام در دوره اول، آنقدر انقلابی و پرخاشگرانه ظاهر شد و در دوره دوم، نرم و آرام و ملایم و با تقیه؟ پاسخ آن است که: دوره بسیار کوتاه و سرنوشت ساز اول، فصلی استثنایی است که باید زمینه تلاش‌های آینده را برای حکومت الهی و اسلامی فراهم کند. در کوفه و شام امام سجاد علیه السلام باید آنچنان تند و برنده و تیز و صریح، مسائل را بیان کند که پیام اصلی «عاشورا» هرگز فراموش نشود و مردم بدانند که چرا امام حسین علیه السلام به شهادت رسید. نقش امام سجاد علیه السلام در این سفرها، نقش حضرت زینب علی‌ها السلام بود؛ یعنی پیام رسانی انقلاب حسینی علیه السلام. حضرت زینب علیها السلام، فاطمه صغری علیها السلام، سکینه علیها السلام، و تک تک اسیران - هرکس به قدر توان خویش - پیام آور حماسه حسینی علیه السلام بودند. دوره بلند و سرنوشت ساز دوم، هنگامی آغاز شد که امام سجاد علیه السلام در مدینه به عنوان شهروندی محترم مشغول زندگی شد و کارش را از خانه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و حرم او آغاز کرد.

کتاب «حماسه امام سجّاد (علیه‌السلام)» مشتمل بر گفتار‌هایی از حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) درباره مبارزات سیاسی - فرهنگی امام سجّاد (علیه‌السلام) است. این اثر توسط انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) و در سه بخش تنظیم شده است.

بخش نخست که در کتاب با عنوان «به جای مقدمه» آورده شده، مشتمل بر سخنرانی رهبرانقلاب در کنگره جهانی امام رضا (علیه‌السلام) است. ایشان در این سخنرانی که در سال ۱۳۶۵ ایراد شده است، به تبیین نظریه انسان ۲۵۰ ساله پرداخته‌اند.

بخش اصلی کتاب نیز به چهار گفتار از ایشان پیرامون مبارزات سیاسی و فرهنگی حضرت زین العابدین (علیه‌السلام) اختصاص یافته که این گفتار‌ها در سال ۱۳۵۲ در جمع پرشور جوانان و نمازگزاران «مسجد کرامت» شهرمشهد مقدس پس از اقامه نماز مغرب و عشا بیان شده است.

همچنین با هدف غنای مطالب و تکمیل مباحث و نظرات معظّم له در موضوع زندگی امام سجّاد (علیه‌السلام)، مجموعه مصاحبه‌های مجلّه پاسدار اسلام با ایشان که در سال ۱۳۶۱ صورت گرفته و در شماره‌های شش تا ۱۲ آن نشریه منتشر شده بود نیز به همراه برخی اضافات و ارجاعات در بخش سوم کتاب آورده شده است.